مهارت حل مسئله

خلاصه :

افرادی که از مهارت حل مسئله‌ی بالایی برخوردارند در مواجهه با مشکلات درمانده نخواهند شد!

تعریف:

مهارت حل مسئله عبارت است از فرآیند شناختی و رفتاری که توسط فرد هدایت می‌شود. در این فرآیند، فرد با تفکر منطقی و منظم، با مشکلاتی که بر سر راه او قرار دارد رویارو شده، راه حل‌های متعددی را جستجو می‌کند و سپس بهترین راه حل را انتخاب می‌نماید. به این ترتیب می‌توان گفت این فرآیند آگاهانه، منطقی، تلاش‌بر و هدفمند است. این مهارت به فرد کمک می‌کند تا در مواجه با مشکلات، بهترین برخورد را داشته باشد. به طوری که ابتدا مشکل را شناسایی کرده، سپس به جست‌‌و‌جو و تحلیل تمام راه حل‌های موجود پرداخته و تصمیم‌گیری می‌کند و در آخر به بررسی بازخوردهای تصمیم خود پرداخته، معایب و فواید آن را بررسی کرده و در صورت نیاز تغییرات لازم را ایجاد خواهد کرد.

ویژگی‌های افرادی که از مهارت حل مسئله‌ی بالایی برخوردارند:

این افراد در مواجه با موقعیت‌های استرس آور، نه تنها درمانده نخواهند شد، بلکه با تکیه بر خود آگاهی و مهارت‌هایی که در اختیار دارند، سعی می‌کنند که نقاط ضعف خود را بهبود بخشیده و ضمن شناسایی نقاط قوتشان، با استفاده از روش‌های کاربردی حل مسئله به رفع مشکلات خود بپردازند. مهم‌ترین ویژگی این افراد این است که در مواجهه با مشکلات از مراحلی منظم و ساختار یافته جهت حل آن‌ها استفاده می‌کنند. این افراد نسبت به دیگران اعتماد به نفس بیشتری داشته و احساس ارزشمندی بیشتری می‌کنند. همچنین در این افراد حس آرامش و امنیت، بیشتر مشاهده می‌شود.

توصیه‌هایی به والدین، برای تقویت مهارت حل مسئله در فرزندانشان:

به فرزندتان بیاموزید که در مورد هر پدیده‌ای به دنبال کشف رابطه‌ی علت و معلول باشد. مثلاً اینکه چرا وقتی میوه‌ای از شاخه‌ی درخت جدا می‌شود به زمین می‌افتد و یا اینکه چرا بعضی کارها اشتباه هستند. با این کار، شما به فرزندتان اجازه می‌دهید بیاندیشد و در برخورد با هر مشکلی ابتدا به دنبال ریشه‌ی آن برود.
فرزند خود را تشویق کنید تا به راه‌های مختلفی که برای حل مسائل روزمره وجود دارد بیاندیشد و آن‌ها را برای شما بیان کرده و به اتخاذ یک راه حل اکتفا نکند. مثلاً از او بپرسید برای کاهش مصرف آب و برق در خانه، چه راه کارهایی را ارائه می‌کند و در برخی اوقات خودتان نیز روش‌هایی را پیشنهاد دهید. شما با این کار به فرزندتان می‌آموزید که همیشه برای حل یک مشکل به دنبال راه‌حل‌های متفاوت و با هزینه کمتر بگردد.
از او بخواهید که مزایا و معایب هر روش را تحلیل کرده و بهترین روش‌ها را با دلیل معرفی کند.
پس از اینکه فرزند شما بهترین راه را برگزید از او بخواهید که در انجام روشی که پیشنهاد کرده به شما کمک کند و یا خود آن کار را انجام دهد. مثلاً اگر برای کم‌تر شدن مصرف برق خانه پیشنهاد داد که از لامپ کم مصرف استفاده کنید و همچنین در ساعاتی از روز که لازم نیست لامپی را روشن نکنید، او را با خود برای خرید لامپ ببرید و از او بخواهید مناسب‌ترین لامپ را انتخاب کند و همچنین او را مسئول نظارت بر مصرف برق در خانه کنید. شما با این کار به او می‌آموزید که برای حل یک مسئله باید اقدام کرد و مسئولیت پذیرفت وگرنه اگر او ریشه‌ی مشکلات موجود و بهترین راه حل را هم بشناسد، در صورتی که عملی در کار نباشد اتفاق مهمی رخ نخواهد داد.
از فرزند خود بخواهید پس از انجام تمام امور و پس از اقدام به حل مسئله، به بررسی بازخورد عمل خود بپردازد.
تا جای ممکن؛ اجازه دهید فرزندتان خودش انتخاب نهایی را انجام دهد حتی اگر این امر به قیمت عدم موفقیت کامل در آن کار باشد. البته که شما می‌توانید راه رسیدن او به بهترین انتخاب‌ها را هموار کنید.
فرزندتان را به انجام بازی‌هایی که به تقویت مهارت حل مسئله کمک می‌کنند امر و ترغیب کنید. به طوری که انجام مستمر بازی و پرداختن به سرگرمی‌هایی که به حل یک مسئله می‌پردازد در خانواده‌ی شما به صورت یک فرهنگ درآید.
برای فرزندتان کتاب داستان‌های معمایی تهیه کنید و در سبد رسانه‌ای او فیلم و کارتون‌های حل مسئله محور را جای دهید. (برای مثال: داستان‌ها و کارتون‌های کارآگاهی و ماجراجویی)

ضعف در مهارت حل مسئله ممکن است مشکلات زیر را برای فرزند شما به همراه داشته باشد:

ناامیدی
سردرگمی
کاهش اعتماد به نفس
از دست دادن بسیاری از فرصت‌ها و عقب ماندن از روند عادی پیشرفت در ابعاد مختلف زندگی، به دلیل عدم توانایی در فهم و حل برخی مشکلات
افرادی که در حل مسئله ضعیف هستند، در هر مجموعه‌ای قرار گیرند که در آن به این افراد مسئولیتی سپرده شود، به دلیل ضعفی که در حل مشکلات دارند هزینه‌هایی غیر ضروری را به مجموعه تحمیل خواهند کرد.