آب انبار شش بادگیر

خلاصه :

سلام .

شما اصلا می‌دونید آب انبار چیست؟

 آب‌انبار نوعی مخزن سرپوشیده است که پایین‌تر از سطح زمین ساخته می‌شد تا آب مصرفی مردم از طریق قنات‌ها و رودخانه‌ها بدان جاری و برای استفاده مردم ذخیره شود. آب‌انبارها از بناهای اصیل ایرانی به شمار می‌روند که در اکثر شهرهای ایران پراکنده شده‌اند. کهن‌ترن آب‌انبارها در کاشان، قزوین، سمنان و یزد ساخته شده‌اند. بعضی از آب‌انبارها خصوصی و برخی دیگر عمومی بودند. آب‌انبارهای خصوصی در زیر خانه‌هایی خاص ساخته می‌شد تا آب مصرفی ساکنان آن خانه را تامین کند. آب‌انبارهای عمومی بناهای بزرگتری بودند در شهرها، روستاها که گاهی حتی در میان راههای حفاری ساخته می‌شد تا آب مصرفی مردم آن ناحیه و مسافران را تامین کند.

خلاص: آب‌انبار، مخزنی سرپوشیده پایین تر از سطح زمین است که آب صرفی مردم از طریق قنات و رودخانه در آن ذخیره شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 اغلب آب‌انبارها در داشتن ۴ عنصر مشترک بودند. خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر، که هرکدام از این چهار عنصر در حفظ و نگهداری آب نقش داشتند. آب‌انبار شش بادگیر نیز دارای این ۴ عنصر بود. خزینه‌ها را به خاطر تسلط آب و پایین ماندن دمای آن در دل زمین حفر می‌کردند. گنبد به شکل نیم‌کره بر روی فضای خزینه ساخته می‌شد تا از آلودگی آب جلوگیری کند. پاشیر شامل راهرویی پلکانی بود که برای برداشتن آب تعبیه شده و بادگیرها برای خنک نگه‌داشتن و هدایت هوای خنک به داخل خزینه ساخته می‌شدند. تعداد پاشیرها و بادگیرها در آب‌انبارهای مختلف متفاوت است، که در آب‌انبار شش بادگیری همان‌گونه که از نامش پیداست شش بادگیر تعبیه شده است.

خلاص:چهار عنصر اصلا آب انبار خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر است.

آب انبار شش بادگیر:

 آب‌انبار شش بادگیری در محله تپه یزد و در کوچه‌ای به نام شش بادگیر در شهرستان یزد قرار دارد. معماری بنا دارای شش بادگیر است. این بنا دو ورودی دارد که یکی در شمال و دیگری در جنوب مخزن قرار گرفته است. آب‌انبار دارای شش بادگیر و مخزن بزرگی به حجم ۲۰۰۰ متر مکعب است. این آب‌انبار زیبا ۵۵ پله دارد. ورودی آب‌انبار در قسمت جنوبی قرار گرفته و بین پله‌های ۲۵ و ۲۶ آن، از بالا یک هشتی با سنگ فرش آجری قرار دارد که طاق آب‌انبار بعد از هشتی شروع می‌شود. شیر آن نیز در قسمت ورودی شمالی است. ورودی شمالی نسبت به مخزن شیر، قرینه ورودی جنوبی است. گنبد آب‌انبار دارای شکلی تخم مرغی است که زیبایی خاصی به معماری آن بخشیده است. ارتفاع مخزن آب ۱۲٫۶ متر و ارتفاع بادگیرها ۱۰ متر است. آب‌انبارها از جمله تاسیسات وابسته به قنات هستند که برای ذخیره‌سازی در زمستان و استفاده در تابستان کاربرد داشته‌اند. این آب‌انبار بزرگ و پرحجم که گنجایش زیادی برای ذخیره آب داشته. 

نکته: آب‌انبار شش بادگیر دو شیر آب دارد یکی مخصوص زرتشتیان و دیگری به مسلمانان اختصاص دارد.

 آب‌انبار شش بادگیر، دارای ۶ عدد بادگیر است که ۳ بادگیر آن از ابتدا ساخته شده بود و ۳ بادگیر دیگر بعدها به آن الحاق شد. با کمی دقت در شکل بادگیرها تفاوت ۳ بادگیر قدیمی با دیگر بادگیرهای آن مشهود است. شش بادگیر آب‌انبار با توجه به شرایط اقلیمی در جهت باد در این منطقه ساخته شده و شکل آن‌ها به‌صورت معماری ۸ وجهی ساخته شده است. برای شهرهای کویری مثل یزد، ارزش آب بیش از هر جای دیگر احساس می‌شود. در این شهر صدها آب‌انبار وجود دارد. آب‌انبار شش بادگیر ۱۸۰ سال سابقه داشته و در دوره قاجار ساخته شده‌ است. این آب‌انبار در سال ۱۳۷۱ هجری قمری در همان دوره قاجاریه ترمیم و بازسازی شد. این اثر در تاریخ ۴ فروردین ۱۳۵۷ با شماره ثبت ۱۶۰۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.