تراكم جمعيت

خلاصه :

ه طور كلي رشد جمعيت در جوامع تابع چند عامل است. يكي از اين عوامل توزيع جمعيت است كه به نوبه خود تابع چند مؤلفه ديگر است. در ميان اين مؤلفه‌ها توسعه متوازن و رشد فرهنگي وزن سنگين‌تري را به خود اختصاص داده‌اند. سال‌ها بچه شهرستان بودن، در مقابل بچه تهران و پايتخت بودن، به معناي محروميت مضاعف بود و سطح‌بندي نانوشته‌اي از برخورداري و محروميت را به نمايش مي‌گذاشت. اگرچه پيروزي انقلاب و حكومت جمهوري اسلامي معادلات توزيع منابع و امكانات را برهم زد و گسترش عدالت و محروميت‌زدايي را محور برنامه‌هاي خود قرار داد، با اين حال در زدودن فرهنگ شهري و روستايي، توفيق كمتري حاصل شد و هنوز مشاهده مي‌شود شهري بودن به همراه عدم دسترسي يكسان به امكانات و منابع اقتصادي و نبود تنوع بازاركار بازيگران اصلي توزيع جمعيت هستند. نتيجه هم‌افزايي اين بازيگران اين است كه در حال حاضر توازن در توسعه جمعيت از بين رفته و در حالي كه در سال‌هاي اخير بسياري از شهرها و روستاهاي ما خلوت و حتي در برخي موارد خالي از سكنه شده‌اند، شهرها، به ويژه مراكز استان‌ها مملو از جمعيت هستند. از سوي ديگر شهرنشينان امروزي كه علي‌القاعده از امكانات مناسب‌تري براي فرزندآوري برخوردارند با مشاهده تراكم جمعيت در اطراف خود به خيال اينكه كاهش نرخ رشد جمعيت توهم توطئه است، دست از سر ايده تك‌فرزندي و حتي بي‌فرزندي و تأخير در فرزندآوري برنمي‌دارند. در حالي كه علاوه بر پير شدن جمعيت، خالي از سكنه شدن شهرهاي مرزي و زمين‌هاي شهري و روستايي تصويري دور از جغرافياي كشورمان نيست. «جوان» در گفت و شنودي با محمود مشفق، جمعيت‌شناس و عضو هيئت علمي دانشگاه علامه طباطبايي اين مسئله را واكاوي كرده است كه مشروح آن را در ادامه مي‌خوانيد.