خلاصه :

برج طغرل کجاست؟

«برج طغرل»، نگینی ارزشمند در شهر ری و آرامگاه موسس سلسله‌ی سلجوقیان، «طغرل بیک» است. در کنار آشنایی با این اثر ملی، راه‌های دسترسی آن را نیز مرور خواهیم کرد.

«برج طغرل»، یکی از زیباترین آثار تاریخی با پیشینه‌ای برابر با ۹ قرن است که در شهرستان ری قرار دارد. این بنای باشکوه و آجری از عمارات عهد سلجوقیان است که در منطقه‌ی ابن بابویه‌ و در فضای باغی زیبا و بهره‌مند از گل‌ها و درختانی رنگارنگ و سرسبز، قرار دارد. مورخان و کارشناسان بر این باور هستند که «طغرل بیک سلجوقی»، موسس و نخستین پادشاه سلسله‌ی سلجوقیان در این برج باشکوه و زیبا آرمیده است و همین امر سبب شده است تا این اثر ملی به نام «برج طغرل»، شهرت یابد. ناگفته نماند که برخی اظهار نظرهای دیگری در مورد شخصیت مدفون در این برج نیز وجود دارد.

گروهی این برج را محل دفن «خلیل سلطان» از فرزندان «تیمور لنگ» و عده‌ای دیگر همچون «محمد محیط طباطبایی»، این بنا را محل دفن «خلیل سلطان» و همسر وی «شادالملک» و «حسن کریمیان» نیز برج را مدفن «فخرالدوله‌ی دیلمی» می‌پندارد. امروزه در این برج بزرگ، دو درب ورودی در قسمت‌های شمالی و جنوبی قرار دارد که بازدیدکنندگان می‌توانند از طریق آن‌ها وارد محوطه‌ی برج شوند. جالب است بدانید که در بخش شمالی حوض آب کوچکی قرار دارد که در ضلع غربی آن، قبری از سنگ مرمر قرار دارد که متعلق به «میر سید محمد محیط طباطبایی»، استاد بزرگ ادبیات و فرهنگ فارسی ایران است. همچنین روی دیوار برج ردیف‌هایی از روزنه مشاهده می‌شود که امروزه به لانه‌ی پرندگان میهمان برج تبدیل شده است.

تاریخچه برج طغرل

نمایی از برج در قرن ۱۸ میلادی

در حدود ۹۰۰ سال پیش، بنایی آجری با معماری زیبا و قابل توجه که بیانگر تمدن و فرهنگ عهد سلجوقی است، به اعتقاد برخی از محققان و کارشناسان، توسط «محمد امین معمارباشی»، احداث شده است که از آن به برج طغرل یاد می‌شود. طرح بنای آن استوانه‌ای است که برای احداث آن از خشت و آجر استفاده شده است. ارتفاع برج حدود ۲۰ متر و مساحت آن بیش از ۴۸ متر مربع است. با توجه به زلزله‌های مخرب و البته متعددی که در طول تاریخ در این منطقه از ایران ایجاد شده، پابرجایی این برج کهن از شگفتی‌های معماری و استفاده از ساروج عنوان شده است. از ویژگی‌های قابل توجه در برج طغرل، می‌توان به سردر ورودی چوبی آن اشاره کرد که با دو دق‌الباب مجزا برای آقایان و بانوان، به زیبایی و هنرمندی ساخته شده و از بخش‌های دیدنی و جذاب برج به‌شمار می‌رود.

عکاس: حمید فروتن

اما آنچه که نظر کارشناسان معماری و باستان‌شناسان را به خود جلب ساخته، کاربری چند منظوره‌ی این عمارت کهن است. به بیانی ساده‌تر، به نظر می‌رسد که در گذشته از برج طغرل برای چند منظور استفاده شده است.

کاربری برج طغرل در گذشته

به عنوان ساعت

علاوه بر این که مدفن طغرل بیک سلجوقی است، از آن به عنوان مشخص شدن ساعت در شبانه‌روز نیز بهره می‌بردند؛ برای انجام این کار در ساخت آن ۲۴ کنگره‌ بر بدنه‌ی خارجی بنا ایجاد شده که با تابش خورشید بر هر کدام از آن‌ها، زمان را محاسبه می‌کردند.

به عنوان منعکس‌ کننده صدا

همچنین دیواره‌های برج را به گونه‌ای ساخته‌اند که صدای افراد را منعکس می‌کند. درواقع خواننده یا واعظ، اگر در مرکز برج قرار گیرد، صدایش همانند میکروفون به صورت اکووار در تمامی برج پژواک کرده و همگان می‌توانند آن را بشنوند.

به عنوان راهنمای مسافران

به دلیل قرارگیری شهر ری در مسیر جاده‌ی ابریشم، در دوران حیاط و شکوه برج طغرل، بر ان آتش روشن کرده تا مسافران از راه دور با دیدن آتش بتوانند راه و مسیر خود را بیابند. درواقع می‌توان برج را راهنمایی برای مسافرانی که از سمت خراسان به ری در حرکت بوده‌اند، برشمرد.

برج طغرل در استان تهران، شهر ری، خیابان ابن بابویه و در مقابل سردر شردقی یکی دیگر از آثار ملی و جاذبه‌های تاریخی کشور، آرامگاه ابن بابویه قرار دارد.

مسیر دسترسی برج طغرل

برای رفتن به برج طغرل می‌توان هم از وسیله‌ی شخصی استفاده کرد و هم از وسایل نقلیه‌ی عمومی که پیشنهاد کجارو به گردشگران و علاقه‌مندان به بازدید از این اثر تاریخی، استفاده از مترو است. در صورتی که از خودروی شخصی استفاده می‌کنید و از تهران به سمت برج حرکت می‌کنید، بهتر است وارد بزرگراه‌های امام علی (ع) شده و خود را به شهر ری برسانید. به عنوان مثال می‌توانید از بزرگراه شهید نواب جنوبی به بزرگراه آزادگان شرق و پس از آن وارد خیابان شهید رجایی جنوب شوید. پس از طی این مسیر، وارد بزرگراه شهید آوینی شرق شوید. حال از خروجی خیابان شهید غیوری از بزرگراه خارج شده و به طرف میدان بسیج مستضعفین، خیابان ابن بابویه و خیابان شهید تقی‌پور شوید. اکنون می‌توانید برج طغرل را که همچون کوهی استوار است، مشاهده کنید.

در صورتی که ترجیح می‌دهید از وسایل نقلیه‌ی عمومی استفاده کنید، مترو بهترین گزینه است. البته فاصله‌ی برج طغرل از ایستگاه مترو در شهرری نسبتا زیاد است، ولی با این حال می‌توان در صورت استفاده از مترو، در ایستگاه شهر ری از قطار خارج شد و با استفاده از تاکسی‌ها و اتوبوس‌هایی که در مقابل درب خروجی مترو منتظر مسافران است، به سمت برج طغرل بروید.

پیشنهاد کجارو برای بازدیدکنندگان برج طغرل، تماشای دیگر آثار تاریخی این شهرستان کهن کشور از جمله چشمه علی، دخمه گبر، حرم شاه عبدالعظیم حسنی، آرامگاه ابن بابویه و آتشکده‌ی ری است.