انسان ۲۵۰ ساله کیست؟

خلاصه :

در این مطلب کتابی را معرفی می کنم که نویسنده اش مقام معظم رهبری امام خامنه ای است.

بسم الله الرحمن الرحیم

معرفی کتاب

عنوان کتاب عیناً برگرفته از کلام منوّر مقام معظم رهبری است و بیانگر نوع نگاه ایشان به زندگی سیاسی ـ مبارزاتی ائمه علیهم السلام است.

بیانات مهم و مبسوط مقام معظم رهبری در دومین کنگره جهانی امام رضاعلیه السلام ـ مرداد 1365 ـ درباره عنصر جهاد و مبارزه سیاسی در زندگی ائمه علیهم السلام و طرح عنوان کلیدیِ "انسان 250 ساله" که تصویرگر حرکت یکپارچه و پیوسته ائمه به سوی مقصدی واحد است، ما را بر آن داشت تا با جمع آوری بیانات ایشان درباره زندگی ائمه معصومین که حول این محور متعالی ایراد شده اند، کاری ارائه دهیم. محصول جمع آوری بیانات معظم له، کتابِ پیش روست.

عنوان کتاب عیناً برگرفته از کلام منوّر مقام معظم رهبری است و بیانگر نوع نگاه ایشان به زندگی سیاسی ـ مبارزاتی ائمه علیهم السلام است. علت این نام گذاری بر روی زندگی ائمه، در مقدمه کتاب به تفصیل از بیانات ایشان آورده شده است؛ که توصیه می شود با مطالعه این مقدمه پیش از مطالعه فصل های اصلی کتاب، درک کامل تری نسبت به معنا و مفهوم مترقّیِ انسان 250 ساله به دست آورده و از محتوای کتاب بیشتر بهره مند شوید؛ اِن شاءالله.

این کتاب شامل هفده فصل است که نحوه چینش عناوین فصل ها، به صورت ترتیبِ تاریخی زندگی ائمه از دوران پیامبر اعظم تا دوره امام جواد، امام هادی و امام عسکری می باشد؛ که بیانات مقام معظم رهبری درباره این سه امام بزرگوار در یک فصل ارائه شده است. در اولین فصل مروری گذرا بر زندگی سیاسی پیامبر اسلام شده؛ که توجه به وقایع این دوران به عنوانِ آینه ای تمام نما از کل زندگی ائمه و میزان و ملاکی برای شناخت حرکت جریان اصیل اسلام طی 250 سال، در ابتدا ضروری می نماید. سه فصل از این کتاب، تبیین کننده شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی به ویژه پس از حادثه عاشورا تا دوره امامت امام صادق است. اطلاع از این شرایط، به درک بهتر حرکت انسان 250 ساله در این برهه زمانی حساس کمک فراوانی می کند.

به طور کلی مطالب این کتاب برگرفته از سخنرانی ها و متون دست نویس مقام معظم رهبری است، لذا متن کتاب در بخش هایی که به طور مستقیم از قلم معظم ‎له استفاده شده، نسبت به سایر بخش ها که بیانات شفاهی ایشان است، مستلزم تأمل بیشتری از سوی خواننده محترم است. همچنین به دلیل آنکه مطالب دست نویس مستقیماً برآمده از قلم مبارک معظم له است، حفظ اصول نگارشی و ویرایشی آنها مورد توجه مرکز صهـبا بوده و خواننده محترم در مطالعه این بخش از مطالب کتاب، دستورِ ویرایشی متفاوتی را نسبت به سایر متون مشاهده می کند. از آن جمله می توان به پاراگراف بندی های متفاوت، علائم اختصاری احترام به ائمه همچون (ع)، (ص) و (س) و مطالب داخل پرانتز اشاره کرد. به علاوه، پاورقی های متون دست نویس که مستقیماً به اصل سند مربوط بوده است، در انتها با ذکر عبارت (نویسنده) مشخص شده اند. این نکته در زمینه مطالبی که از کتاب پیشوای صادق و مجله پاسدار اسلام آورده شده اند، قابل مشاهده است.

به منظور حفظ ارتباط محتواییِ مطالب کتاب، در مواردی بسیار محدود، مطالبی که مربوط به وقایع خاصی از دوران معاصر بودند و یا ارتباط مستقیم با زمینه ای که در آن آورده شده اند نداشتند، یا حذف گردیدند و یا در صورت مرتبط بودن با بخشی دیگر، به قسمت مربوطه انتقال یافته اند. این موارد با علامت (..) مشخص شده است.

در خلال متن، آیات و روایات متعددی مشاهده می شود که عبارات عربی آنها توسط مقام معظم رهبری آورده شده است؛ به نظر می رسد در پس تأکیدی که تعمّداً از سوی معظم له در بیان عبارات عربی ـ با توجه به زمان محدود یک جلسه سخنرانی ـ مشاهده می شود، مقصودی ارزشمند نهفته است و آن اهتمام بیشترِ مخاطبان بر اُنس با زبان فصیح و بلیغ عربی است. آشنایی هر چه بیشتر با این زبان، منجر به بهره مندی کامل تری از هدایت قرآن کریم و روایات معصومین خواهد شد.

محتوای کتاب "انسان 250 ساله" به دنبال انتقال مفهومی متعالی از مسیر و مقصد زندگی مجاهدانه ائمه است و از این رو بیش از آنکه یک کتاب تاریخیِ صِرف باشد، یک فراتحلیلِ تاریخی است؛ که به جای شرح و تفصیل وقایع زندگی ائمه، نگاهی کل گرا به زندگی هریک از معصومین با توجه به بستر تاریخی دوره مربوطه و در راستای مقصود واحدی که همه این بزرگواران دنبال می کردند ارائه می دهد. لذا آشنایی هرچه بیشتر خوانندگان محترم با تاریخ زندگی ائمه، تنفس در فضای انسان 250 ساله را دلنشین تر می کند.

در پایان ذکر این نکته قابل توجه است که حجم مطالب بیان شده توسط مقام معظم رهبری درباره ابعاد مختلف زندگی ائمه، به ویژه درباره زندگی پیامبر اکرم، امیرالمؤمنین و امام حسین، همچنین در زمینه سیره فردیِ هر یک از معصومین، بسیار بیش از این مقداری است که در قالب کتاب "انسان 250 ساله" به چاپ رسیده است. از این رو، این کتاب می تواند دیباچه ای مفید برای ورود به معارف ناب زندگی ائمه معصومین در بیانات مقام معظم رهبری باشد.

پس از مطالعه کتاب "انسان 250 ساله" شاید از خود بپرسید: آخر چگونه ممکن است کسی که تا این حد در زندگی اش مشغول فعالیت های سیاسی بوده ـ از جمله مبارزات گسترده پیش از انقلاب و عهده داری مهمترین مسؤولیت های کشور، پس از انقلاب ـ بتواند با این ظرافت و دقت، در تاریخ زندگی ائمه تحقیق و تفحص کرده باشد؟ شاید تحقق نسبی این امر برای یک انسان معمولی طی سالیان طولانی مطالعه و تحقیق در منابع گوناگون و فراغت از بسیاری فعالیت های بزرگ و کوچک ممکن باشد. اما پاسخ به این سؤال بدون در نظر گرفتن ظرایف امر پروردگار در استمرار ولایت خود، ممکن نیست.

آنچه در سایه انتصاب الهی، نصیب نایب امام عصرعجّل الله فرجه شده و ایشان را میراث بر انبیاء و اولیاء در عصر غیبت کرده است، نه صرفاً کوششی علمی بر منابع کثیر و متعدد بوده، بلکه مجاهدت خستگی ناپذیر در پیرویِ عملی از سیره نیاکان خود در همه شئون زندگی بوده است. و ثمره تداوم این شجره طیّبه ـ ولایت الهی ـ نه استادی توانا و دانشمند در رشته تاریخ، بلکه ایشان را چشمه جوشان حکمتی قرار داده، که یک تراوش آن، "انسان 250 ساله" است.

گزیده ای از کتاب

این فکر برای بنده در سال 1350 و در دوران محنت بار یک امتحان و ابتلای دشوار پیدا شد. اگرچه قبل از آن به ائمه علیهم السلام به صورت مبارزان بزرگی که در راه اعتلای کلمه توحید و اسقرار حکومت الهی فداکاری می کردند، توجه داشتم؛ اما نکته ای که در آن برهه ناگهان برای من روشن شد، این بود که زندگی این بزرگواران، علی رغم تفاوت ظاهری در مجموع یک حرکت مستمر و طولانی است؛ که از سال دهم، یازدهم هجرت شروع میشود و دویست و پنجاهخ سال ادامه پیدا میکند و به سال دویست و شصت - که سال شروع غیبت صغری است - در زندگی ائمه علیهم السلام خاتمه پیدا می کند.