اثر هنر خوشنویسی

به بیان قرآن زبان و خط ودایعی‏اند الهی در انسان که آدمی با آن از اسماء الله حکایت‏می‏کند و به معرفت الله نائل می‏گردد آیات متعددی در قرآن ناظر بر مراتب فوق است:

الرحمن علم القرآن خلق الانسان علمه البیان

اقرء و ربک الاکرم الذی علم بالقلم،علم الانسان ما لم یعلم

ن و القلم و ما یسطرون

قاضی احمد قمی در گلستان هنر در باب قلم پس از ذکر حدیث‏«اول خلق الله القلم‏»ابیاتی چنین می‏آورد:
هستی ز قلم رقم پذیرست

زو شمع قلم فروغ گیرست

سروی است قلم به باغ ادراک

سایه ز رقم فکنده بر خاک

حضرت علي فرمود : نیکویی خط ، زبان‏دست است و روشنی درون(حسن الخط لسان الید و بهجة الضمیر)

از نظر خطاطان اسلامی نخستین خط کامل از آن حضرت علی(ع)است بعد از علی،ائمه اطهار یکی پس از دیگری در خوشنویسی به کمال بوده‏اند.

فواید خوشنویسی

فایده اول خوشنویسی:

که روحی و درونی است ،‌رویت خط زیبا موجب بهجت روحی و حظ معنوی می شود و البته بهره معنوی خوشنویس مضاعف و مبتدا است و آثار و برکاتی بر این ابتهاج مترتب است که سرآمد آنها معرفت به ساحت حضرت باری است که او پدید آورنده اصل و نهایت زیبایی است.

فایده دوم خط زیبا:

در تاثیر گذاری بر مخاطب است بخصوص در نامه نگاریها و ومکاتبات با اولیاء امور و بزرگان قوم که  قطعا نامه های خوش خط و زیبا مقبولتر و موثر تر است و مقصود را روشن می کند و در اجابت درخواست ها موثرتر خواهد بود.

شاید این کلمه پیامبر (ص) اشاره به همین موضوع داشته باشد که (خط زیبا به روشن شدن حق می افزاید).

فایده سوم خوش خطی:

اقتصادی است زیرا خط خوش باب رزق است برای طالبان کسب و معیشت که در فرصتهای پیش آمده و موقعیت های مرتبط شغلی میتواند یکی از کلیدهای فتح و گشایش در این باب باشد.

حضرت علی (ع) در این باره خوش خطی و خط زیبا را از کلیدهای  روزی معرفی می کند.

فایده چهارم:

در حیطه علم و فرهنگ و شریعت است با این بیان که خط خوش همچون نگهبانی امین بر نوشته ها و مکتوبات است و این هنر خوشنویسی است که کلام آسمانی و علوم بشری را صیانت کرده است و میراث گرانبهای دین و فرهنگ و علم را ماندگار و جاوید نموده است.

پیامبر اکرم(ص) میفرمایند: هرکس بسم الله الرحمن الرحیم را با خط خوش و نیکو وزیبا بنویسد بهشت بر او واجب میشود. و از این دست توصیه هایی که بزرگان دین ما برای خط و خوشنویسی و زیبا نوشتن حروف کرده اند زیاد است.

فایده پنجم خط زیبا:

در منزلت و کمال انسانی است ، زیرا خط خوش بر منزلت و کرامت خوشنویس و جایگاه و منزلت او در اجتماع می افزاید و مقام او راارتقاء داده و موجب عظمت و بزرگی او می شود.

خوشنویسی یعنی این که زیبا نوشتن و خلق کردن زیبایی است و با طراحی حروف و نگارش ساده متفاوت است خوشنویسی در تمام فرهنگ ها به چشم می خورد اما در سرزمین های اسلامی واقع است خوشنویسی در چین از کیفت انتزاعی و تصویر خاصی بر خور دار است این خط برای مسلمانان اهمیت خاصی داشته و آن را هنر تجسم کلام وحی می دانستند و به عنوان والاترین هنر مورد توجه است قدیمی ترین نسخه قران به خط کوفی است و بعد ها هنرمندی به نام شیرازی خطوطی را نظیر محقق.ریحان. ثلث.نسخ. رقاع.و توقیع را به وجود آورد خلاصه خط در همه کشورها در همه دوره ها مورد استفاده بوده و البته خوشنویسی ابزارهای مختلفی از جمله قلم نی و کاغذ مخصوص به خود دارد.

تأثیر روحی و روانی بر خود شخص

تاثیر گذاری بر مخاطب . بخصوص در نامه نگاری ها ( یادم هست روزی که در دانشگاه به جهت حل یک مشکل از طریق نامه نگاری با رئیس دانشگاه و مشاهده خط نوشته شده چقدر به راحتی موضوع حل شد.     می توان موضوع اقتصادی هم از فایده های خوش خطی دانست .

بالا بردن جایگاه اجتماعی و شخصیتی یه فرد خوش خط در همه مراحل زندگی

هدف یک هنرمند این است که خوشنویسی را کشف و درک میکند و آن را برای کارهای خود هنرهای خود به کار ببرد خوشنویسی در کارخیلی ثاثیر زیادی دارد و در هنرهای اسلامی به کار میرود و هدف از خوشنویسی زیبایی یک کارهنرمند است که به کار نیرو و قوه میدهد تا کار زیبا جلوه شود.

خوش نویسی در کلام بزرگان

خط و خوش نویسی در اسلام از هنرهای توصیه شده می باشد که ائمه اطهار و بزرگان دین اسلام در روایات و احادیث فراوانی به اهمیت خط خوی و فواید خوش خطی تاکید کرده اند. در این مطلب مجله اینترنتی هنر آباد با نقل احادیثی از بزرگان دین اسلام اهمیت آموزش خوشنویسی و خط تحریر زیبا را برسی می نماید.

خوش نویسی از نگاه بزرگان

پیامبر اسلام (ص):

خط زیبا و نیکو به روشن شدن حقیقت می افزاید.

دوات را لیقه بگذار و قلم را محرف و کج برش بزن و حرف “با” را در بسم الله الرحمن الرحیم مد بده (کشیده بنویس) و سین را باز بنویس و میم را شکم نده و الله را زیبا بنویس و الرحمن را کشیده و الرحیم را نیکو بنویس .

کسی که بسم الله را نیکو بنویسد به بهشت درآید و پاداش نیکو بگیرد.

مقصود از آیه شریفه “او اثاره من علم ” یا نشانه ای از علم ، خط است .

امام علی (ع) خطاب به کاتب خود عبید الله بن ابی رافع فرمودند: در دوات خود لیقه بنداز و نوک  قلمت را بلند بگیر و میان سطرها را فاصله یگذار و حرف ها را نزدیک هم بنویس که این شیوه برای زیبایی خط بهتر است.

سر قلمت را بشکاف و پره آنرا ستبر گردان و از سمت راست برش بزن  تا خط تو خوش شود.

بدان که حسن خط و زیبایی آن در تعلیم خط استاد است و استواری و قوامش در گرو مشق بسیار و ترکیب مرکبات است و بقای آن برای مسلمان در ترک منهیات و مواظبت بر نماز است و اصل خوشنویسی شناخت مفردات و مرکبات و ترکیب حروف است.

روانشناسی خط

کسانى که خطى نامرتب دارند: احتمالاً در زندگى بسیار فعال هستندو به همین دلیل برایشان مشکل است که بتوانند ثابت و بى تحرک بمانند و برخى از کارهایشان حساب شده و سنجیده نیست. به همین دلیل گاهى اوقات براى دوستان و افراد خانواده غیرقابل پیش بینى هستند. آزادى شخصیتى براى آن ها خیلى مهم است و اهمیت زیادى به استقلال خود مى دهند و ممکن است گاهى خیلى احساساتى رفتار کنند.

کسانى دست خط مرتب و خوانایى داشته باشند: مى توان این طور برداشت کرد که آن ها خودشان را بسیار کنترل مى کنند و دوست ندارند به راحتى شخصیت خود را لو بدهند. حتى گاهى اوقات برایشان مشکل است که احساساتشان را بروز دهند و آن را سرکوب مى کنند.

کسى که خیلى پررنگ مى نویسد و قلم را زیاد فشار مى دهد: احتمالاً علاقه زیادى به مخالفت کردن با دیگران دارد؛ چرا که احساس قدرت واعتماد به نفس زیادى مى کند و دوست دارد روى دیگران اعمال نفوذ کند و به همین خاطر شخصیت افراد را درست درک نمى کند.

کسانى که خیلى کمرنگ مى نویسند: احتمال این که فردى حساس و دلسوز باشند بسیار زیاداست و موقعیت دیگران را حتى بیشتر از خودشان درک مى کنند و این امکان نیز وجود دارد که قادر به اثبات حرف خودشان نباشند و خیلى راحت ضربه مى خورند و وقتى دیگران از آن ها انتقاد مى کنند خیلى سریع از موضع خودشان عقب نشینى مى کنند.

کسانی که خیلى کند و آهسته مى نویسند: به سرعت قادر به نشان دادن عکس العمل نیست؛ این افراد احتمالاً به زمان بیشترى براى ابراز عقیده خود نیاز دارند. افرادى که آهسته مى نویسند از نظر خلق و خو اغلب اشخاصى ملاحظه کار و محتاط هستند و در نتیجه به زمان بیشترى براى فکر کردن و فهیدن نیاز دارند و در ابراز احساساتشان هم کند هستند و اغلب دوست دارند هیچ تصمیمى نگیرند تا این که یک تصمیم غلط بگیرند.

کسانی که دست خط تند و شتابزده اى دارند: احتمالاً افرادى کم حوصله هستند و از اتلاف وقت خسته مى شوند و از نظر خلق و خو بسیار لحظه اى هستند. سریع درک مى کنند و در نشان دادن رفتار و احساساتشان چندان پایدار نیستند و اغلب به دلیل شتابزدگى در تصمیم گیرى دچار لغزش و خطا شده و از این که در آرامش به حرف هاى دوستانشان گوش کنند خسته مى شوند.

کسانی که دست خط ساده اى دارند و خیلى ابتدایى مى نویسند: در روابط با دیگران ترجیحاً واقع گرا و با تدبیر هستید و نمى توانید قبول کنید که گاهى باید با دیگران کنار بیایید و به آن ها توجه کنید و همچنین اطرافیان به ندرت از آن چه درون شما مى گذرد آگاهى پیدا مى کنند.

کسانی که دست خطى زیبا و پررنگ و لعابى دارند: این امکان وجود دارد که گاهى به شدت رسمى برخورد کرده و خیلى مفصل و با علاقه درباره مسایل دلخواهتان حرف بزنند و این احتمال نیز وجود دارد که درخواسته ها و تمایلاتتان پرتوقع و رویایى باشند.

اگر شما خود را داراى دست خط ریزى مى بینید و بسیار کوچک مى نویسید: احتمالاً شما توانایى هاى خود را دست کم مى گیرید و خودتان را از آن چه واقعاً هستید کمتر ارزیابى مى کنید و ممکن است گاهى تنگ نظر و خرده گیر باشید.

اما اگر درشت مى نویسید: این احتمال وجود دارد که خودتان را زیادى بزرگ و مهم جلوه داده و گاهى بسیار با اعتماد به نفس و از موضع قدرت رفتار مى کنید.

اگر کلمات را در هم و فشرده مى نویسید: احتمالاً شما فرد راحتى نیستید و در جمع خودتان را کنارى مى کشید و مى خواهید کنترل خود را از دست ندهید. از برقرارى رابطه با دیگران خوشتان نمى آید و گاهى دوست ندارید خود را فردى خوش فکر نشان بدهید. اغلب بعد از دیگران ابراز عقیده مى کنید و عقیده خود را مى گویید واین به این علت است که قدرى محتاط هستید.

کسى که کلمات را با فاصله و باز باز مى نویسد: خیلى راحت با دیگران رابطه برقرار کرده و خیلى ساده و بى تکلف و مستقیماً به دیگران نزدیک مى شود. گاهى به راحتى از کوره درمى رود و با این کار ممکن است به حریم شخصى دیگران تجاوز کند و این به این علت است که او ارزشى به خوددارى کردن و کنترل خود نمى دهد، اما انسانى کوشا و باطراوت است که سریع تصمیم گرفته و با کارهاى خود به دیگران خدمت مى کند .

برای بدخطی دانش آموزان علت های گوناگونی بیان شده است؛ از جمله: نقش معلم و خانواده، میزان تکلیف شب، تند نویسی، خط کتاب های درسی، آشنا نبودن دانش آموزان با اصول خوشنویسی، بی حوصلگی، شیوه غلط به دست گرفتن قلم و استفاده از خودکار

تأثیر متقابل مدرنیسم و خوشنویسی بر یکدیگر

وقتي رايانه‌ها خوش خط شدند

جام جم آنلاين: خوشنویسی در ایام گذشته و دنیای سنتی، پیوسته با نوعی تحول آرام و نوآوری در غالب رعایت قواعد همراه بوده است اما در جهان مدرن به دلیل نیاز نداشتن عامه مردم به طور مستمر و روزمره به خط و فقدان نیازهای تجاری و انتشاراتی و تبلیغاتی، اهداف خوشنویسی ترکیبی بوده است.

خوشنویسی با وجود رایانه‌ها هم راه خود را می‌رود.

خط زیبا عمق دارد.

دلایل بدخطی دانش آموزان و راهکارهای موثر بر خوش خطی آنان:

مهاتما گاندی در بازدید از افریقای جنوبی متوجه می شود که مردم آن سرزمین با وجود محرومیت زیاد و زندگی در فقر دارای اعتماد به نفس بالایی هستند. برای یافتن دلیل آن درهمان تحقیقات اولیه متوجه می شود که آن ها دارای خط نیکو و زیبائی هستند و می گوید: “بدون شک ارتباط مستقیمی بین خوش خطی و اعتماد به نفس افراد وجود دارد.” خوش خطی و خط زیبا هنری است که عده ای آن را ارثی می دانند و به مواردی هم از قبیل خط زیبای خانوادگی و فامیلی و .... استدلال دارند. این در حالی است که تلاش و تمرین و دقت و همچنین آگاهی از فنون و روش های زیبانویسی تاثیر زیادی در این امر دارد و زمانی منجر به موفقیت می شود که استعداد ذاتی افراد با فراگیری فنون خط و کسب دانش آن ادغام گردد.

متخصصان راهنمایی و رانندگی نیز بر این باورند که خستگی و خواب آلودگی در جاده های پرپیچ و خم و منحنی به مراتب کمتر از جاده های مستقیم است. بنابراین خطوط منحنی و قوس دار همانند خط نستعلیق بیشتر با روح و روان و طبیعت درونی انسان سازگاری دارد. خط نستعلیق خط رسمی کشور ما و مناسب ترین نوع خوشنویسی برای خط فارسی است و درقانون اساسی ما بر ترویج و استفاده از آن تاکید شده است. قبلا متون فارسی و آموزش در دوره ابتدایی خط شبه نسخ بود که خواندن و نوشتن آن در دوره ابتدایی باعث می گردید که بطور کلی افراد با خط نستعلیق ارتباط چندانی نداشته باشند.

خوشنويسي ايراني با از دست رفتن مصرف اصلي آن يعني کتابت و مواجهه با نيازهاي جامعه مدرن در قرن اخير روند تازه‌اي را دنبال کرد. تحولات فرهنگي - هنري و سياسي - اجتماعي و فناوري در ايران، در دوره‌هاي قاجار و پهلوي زمينه‌ساز نوآوري متفاوتي در خط شده‌اند. در دوره قاجار با ظهور و روزنامه‌ها و نشريات، مصرف اصلي خوشنويسي يعني کتابت و تکثير آثار مکتوب به‌تدريج از بين رفت. از اين رو جنبه‌هاي خلاقه و روش‌هاي شخصي و شيوه‌گرايانه در خط نمود بيشتري پيدا کرد و با رواج «سياه‌مشق»ها دوران تازه‌اي فرا رسيد. پس از آن در دوره پهلوي با پديد آمدن نيازهاي جديد براي جامعه همچون تجارت، تبليغات و فناوري و همچنين مواجهه با هنر جهاني خوشنويسي نيز مي‌بايست خود را با اين تحولات هماهنگ مي‌کرد.

خط نستعليق دومين خط خاص ايرانيان مي‌‌باشد. خط نستعليق فاقد علايم زير و زبر و پيش است و با توجه به ظرافت‌ها و گردش‌هاي لطيفي که در حرکت‌ها و شکل حروف دارد کم کم جايگاه خود را در خوشنويسي جهان باز کرد. بايد اعتراف كرد كه خط نستعليق از زيباترين، ظريفترين و نيز مشكلترين خطوط ايراني است بنوعي كه ميتوان آن را عروس خط ايراني در هنر خطاطي و نگارش دانست . البته جداي اينكه در حال حاضر اكثر طراحي ها بوسيله نرم افزار و فونت هاي زيبا و متعدد انجام مي شود ولي نبايد اين نكته را ناديده بگيريم كه كاري كه با دست هنرمندان ارائه ميشود لطف و صفاي ديگري دارد.