گرم شدن هوای زمین

خلاصه :

گرمایش جهانی یا گرم شدن زمین نام پدیده‌ای است که منجر به افزایش میانگین دمای زمین و سطح  اقیانوس‌ها  شده‌ است . طی ۱۰۰ سال گذشته، کرهٔ زمین به‌طورغیرطبیعی حدود ۰٫۷۴ درجهٔ سلسیوس گرم‌تر شده که این موضوع دانشمندان را نگران کرده‌ است . برخی از دانشمندان معتقدند که دهه‌های پایانی قرن بیستم، گرم‌ترین سال‌های ۴۰۰ سال اخیر بوده‌ است . گزارش‌ ها حاکی از آن است که ۱۰ مورد از گرم‌ترین سال‌های جهان تنها از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۰۷ به ثبت رسیده‌است که این میزان در ۱۵۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده‌ است .به نظر می‌رسد فعّالیّت‌های صنعتی در ایجاد این مشکل بسیار مؤثّر بوده‌اند و به گرم‌شدن کرهٔ زمین کمک می‌کنند
از سال ۱۸۸۰ اندازه‌گیری دمای هوای کرهٔ زمین آغاز شده‌است و تاکنون نیز ادامه دارد. گفته می‌شود گرم‌شدن کرهٔ زمین، در سال ۲۱۰۰ باعث خشکسالی شدید، گرمای سوزان و توفان‌های وحشتناک خواهد شد.

در مورد دلایل این پدیده، یک سری از تئوری‌ها بر تأثیر گازهای گلخانه‌ای بر این فرایند مبتنی است و برخی دیگر فرایندهایی نظیر فعّالیّت‌های آتشفشانی و زمین گرمایی و همچنین فعّالیّت‌های خورشیدی را دلیل این پدیده می‌دانند. استناد این دانشمندان برای گفته‌های خویش، وقوع دوره‌های سرد و گرم در طول مدت زمانی است که از عمر زمین می‌گذرد.

به عقیدهٔ بسیاری از دانشمندان با افزایش آگاهی‌های عمومی، مصرف بهینه سوخت و انرژی، افزایش سطح فضای سبز و جلوگیری از تخریب جنگل‌ها، بازیافت مواد و استفاده از انرژی‌های جایگزین سوخت‌های فسیلی مانند باد و خورشید می‌توان این پدیده و اثرات منفی آن بر زندگی بشر را کنترل کرد. در نشست آب‌وهوایی کانکون مکزیک که در ماه دسامبر ۲۰۱۰ تشکیل شد ۱۹۳ کشور شرکت‌کننده تصمیم گرفتند تا صندوقی ۱۰۰ میلیارد دلاری را به منظور کمک به کشورهای در حال توسعه در مبارزه با گرمایش زمین تأسیس کنند.

سراسر جهان مشاهده می‌شود به احتمال خیلی زیاد ناشی از عواملی است که بشر در آن‌ها دست دارد . آکادمی ملی علوم آمریکا نیز فعّالیت انسان‌ها و تولید گازهای گلخانه‌ای را علّت اصلی این پدیده معرفی می‌کند.

دانشمندان با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده از گیاهان، یخچال‌ها و سایر نمونه‌ها به این نتیجه دست یافته‌اند و معتقدند که این تحقیقات به‌طور قطعی تأیید می‌کند که فعالیت‌های انسانی بر آب و هوا تأثیر می‌گذارد.

ولی برخی دانشمندان معتقدند که افزایش حرارت در سال‌های اخیر را می‌توان به فعّالیّت‌های خورشیدی و تابش آن نسبت داد. این گروه می‌گویند تصاعد دی‌اکسیدکربن و سایر گازهای گلخانه‌ای کمتر از آن است که تغییرات مشاهده شده را توجیه کند.

همچنین نابودی و آتش‌سوزی جنگل‌ها به عنوان یکی از دلایل گرم شدن دمای زمین مطرح شده‌ است . درحقیقت درختان با جذب دی‌اکسید کربن، آن را ذخیره می‌کنند و در اثر سوختن نیز آزاد می‌شود؛ بنابراین آتش‌سوزی در جنگل‌ها می‌تواند به‌عنوان یکی از دلایل افزایش میزان دی‌اکسید کربن در اتمسفر و در نتیجه گرم شدن زمین مورد توجه قرار بگیرد. شایان ذکر است که رویداد ال‌نینیو میزان گرمای زمین را به‌طور موقت افزایش می‌دهد.

بی‌شک انسان در آنچه امروزه به عنوان گرم شدن جهانی از آن یاد می‌شود، نقش مؤثری داشته‌است. دخالت و برداشت بی حد و حصر نوع بشر در طبیعت باعث دگرگونی عظیمی شده که نمی‌توان آن را انکار کرد. اما در طول تاریخ مسکونی شدن زمین این اولین باری نیست که این سیاره آبی به شدت گرم می‌شود. دوره‌های بی‌اندازه گرم یا سرد زمین نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم عوامل متعددی است که از قلب این سیاره آغاز شده و تا عمق فضا پیش می‌رود. از جمله عوامل طبیعی گرم شدن زمین می‌توان به دوره‌های فعالیت خورشیدی، فوران آتشفشان‌های بزرگ، چرخه‌های میلانکوویچ، گردش دماشوری اقیانوس و برخورد سیارک‌ها یا دنباله‌دارها اشاره کرد.

اثر گلخانه‌
تحقیقات نشان می‌دهند بین افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای موجود در اتمسفر با گرم شدن کره زمین ارتباط مستقیمی وجود دارد.
زمین مقداری از انرژی خورشید را جذب و باقی آن را منعکس می‌کند. در طی این فرایند طول موج نور تغییر پیدا می‌کند. بعضی از گازهای موجود در جین، این تابش خروجی را جذب می‌کنند. این تابش عمدتاً در محدوده فروسرخ است. مولکول گازهای گلخانه‌ای، بسیار بیشتر از سایر گازها نور مادون قرمز را جذب می‌کند. جذب انرژی توسط مولکول‌های گاز سبب جنبش مولکول و افزایش انرژی آن می‌شود. وقتی این اتفاق در مقیاس بزرگ رخ دهد، مانند این است که زمین را با یک پتو پوشانده‌ایم. دمای کل نواحی زمین افزایش می‌یابد. این چند  اثر گلخانه‌ای و گازهایی که در آن موثرند، گازهای گلخانه‌ای نامیده می‌شوند.

دامداری صنعتی

سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در سال ۲۰۰۶ با انتشار گزارشی با نام سایه بلند احشام عنوان نمود که پرورش دام‌ها جهت استفاده بشر، عامل ایجاد ۱۸٪ از مجموع آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای است. درصد مزبور، رقمی بیش از سهم وسایل نقلیه در سرتاسر جهان در تولید آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای را به خود اختصاص می‌دهد

جنگل‌زدایی عامل دوم گرمایش
جنگل‌زدایی دومین عامل گرمایش جهانی است . نقشه‌ های ماهواره‌ای نتیجه فرایند سریع تخریب گسترده جنگل‌های آمازون (نمایش روی نقشه) در روندونیا بیشتر برای ایجاد دام‌پروری و چراگاه را نشان می‌دهند. آمار سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که در هر دقیقه مساحتی معادل یک زمین فوتبال از آمازون برای این هدف نابود می‌شود . این وضعیت شامل مناطق جنگلی شمال ایران که در این کشور خشک کمیاب بلکه نایاب هستند از جمله جنگلهای هیرکانی نیز می‌شود. فرایند تخریب گسترده جنگل در کانادا نیز برای استخراج ماسه‌های نفتی صورت می‌گیرد که در کنار آلودگی‌های محیطی مانند سمی شدن آب آشامیدنی مناطق مسکونی و نابودی حیات وحش، خود فرایند استخراج سوخت قابل مصرف از ماسه‌های نفتی نیازمند سوزاندن حجمی معادل یک سوم گاز طبیعی تولیدی این کشور است که به تولید ۱۷ درصد دی‌اکسید کربن بیشتر نسبت به نفت خام تصفیه شده در ایالات متحده ختم می‌شود.


کشورهای آلوده‌کننده هواویرایش

طبق گزارش پروژه جهانی کربن در خرداد ۱۳۹۶ چین با تولید سالانه ۱۰۳۵۷ میلیون تن دی‌اکسید کربن بزرگترین کشور آلوده‌کننده هوا و آمریکا با تولید سالانه ۵۴۱۴ میلیون تن در ردیف دوم و هند با تولید سالانه ۲۲۷۴ سوم و روسیه با تولید سالانه ۱۶۱۷ میلیون تن چهارم و ژاپن با تولید سالانه ۱۲۳۷ میلیون تن پنجم و المان با تولید سالانه ۷۹۸ میلیون تن ششم و ایران با تولید سالانه ۶۴۸ میلیون تن گاز دی‌اکسید کربن در ردیف هفتم قرار دارد.


میانگین دمای هوا در سه قرن اخیر یک درجه افزایش یافته است. تا سال ۲۰۵۰ احتمالا نیم درجه دیگر هم افزایش یابد. این تغییرات ظاهرا کوچک هستند، اما باعث مشکلات واقعا بزرگ و جدی برای بشر خواهند شد.

خشکسالی

این پیامد‌ گرمایش جهانی برای همه ما آشکار است .البته، همه بخش‌های سیاره در خطر نیستند و بیشتر قسمت‌های جنوبی درگیر آن خواهند شد. برای مثال آفریقای جنوبی در سه سال گذشته بارش کمی داشته، بنابراین ساکنان آن دسترسی کمتری به آب شیرین و خاک حاصلخیز خواهند داشت. به طور کلی دانشمندان معتقدند اگر کاری در این باره نکنیم، مقدار آب شیرین به شدت کاهش می‌یابد.

بارش‌های شدید

عجیب است اما این پیامد، پیامد قبلی را نقض نمی‌کند. به خاطر گرمایش جهانی، آب از سطح بخار می‌شود، وارد جو شده و باعث بارش‌های گرمسیری در بیشتر بخش‌های زمین می‌شود. البته این بارش‌ها مشکل خشکسالی را حل نمی‌کنند، این آب وارد رودخانه‌ها و دریاچه‌ها می‌شود، از آنجا بخار شده و این چرخه تکرار می‌شود.

سیل

در آینده بارش‌های سنگینی خواهیم داشت که سطح آب دریا‌ها را بالا می‌برد. در بسیاری کشور‌ها این بالا رفتن سطح آب دریا باعث افزایش شمار سیل‌های ویرانگر می‌شود. حتی اکنون هم کنترل سیل‌ها غیرممکن است و همیشه منجر به حوادث غم‌انگیزی می‌شوند. این وضعیت به دلیل گرمایش جهانی بدتر هم خواهد شد و سواحل و مناطق ساحلی را سیل می‌گیرد.

حشرات

اگر گرمایش جهانی منفعتی هم داشته باشد، برای حشرات است. آن‌ها به خاطر تغییرات آب و هوا به مناطق شمالی مهاجرت می‌کنند که قبلا نمی‌توانستند در آن زنده بمانند. تعداد حشرات به شدت افزایش می‌یابد، بنابراین در ۳۰ سال آینده پشه، عنکبوت، کنه و کک افزایش می‌یابد. این برای انسان بسیار بد است: بیماری‌ها گسترش می‌یابند و درختان بیشتری توسط حشرات خورده می‌شوند.
آتش سوزی‌های جنگلی

حشرات تنها خطر گرمایش جهانی برای درختان نیستند. به دلیل گرم شدن، تعداد آتش‌سوزی‌ها در جنگل بیشتر می‌شود که برای انسان هم مشکلات زیادی به بار می‌آورد: کنترل آتش غیرممکن می‌شود، بنابراین افراد مجبورند اطراف جنگل را تخلیه کنند که هزینه زیادی به بار می‌آورد. همچنین آتش ذرات میکروسکوپی زیادی را ایجاد می‌کند که در هوا حرکت کرده و وارد شش‌های ما می‌شوند. آتش سوزی جنگل اکنون هم اتفاق می‌افتد، اما گرمایش جهانی آن را بیشتر و شدیدتر می‌کند
ماهی کمتر

افزایش دمای هوا روی موجودات دریایی هم تاثیر منفی می‌گذرد. به دلیل تغییرات آب و هوا، تعداد مکان‌هایی که ماهی‌ها می‌توانند زندگی کنند، کاهش می‌یابد. برای آن‌ها پیدا کردن غذا سخت‌تر می‌شود. حتی نیم درجه افزایش دما باعث از بین رفتن ۸۰ درصد صخره‌های مرجانی می‌شود؛ و یک درجه افزایش، همه آن‌ها را می‌کشد؛ بنابراین ماهی‌های کمتری در اقیانوس وجود خواهند داشت و قیمت آن‌ها به شدت بالا خواهد رفت.
خانه‌ها و جاده‌ها


مناطق شمالی گرمتر خواهند شد. اما ساکنان آن خوشحال نمی‌شوند. زمستان‌ها گرم‌تر می‌شود، یخ‌ها ذوب می‌شوند و ساختمان‌های زیادی از بین می‌روند. جاده‌ها هم تغییرات دما را تحمل نمی‌کنند.
محصولات بد


نه تنها تعداد میوه‌ها و سبزیجات، بلکه کیفیت آن‌ها هم به شدت افت می‌کند. ورود کربن دی اکسید به هوا رشد گیاهان را تسریع می‌کند، آنقدر سریع که میکروعنصر‌ها فرصت رشد پیدا نمی‌کنند؛ بنابراین میوه‌ها و سبزیجات پروتئین، ویتامین و موادمعدنی کمتری خواهند داشت.

طوفان و گردباد


بارش‌های شدید و سیل تنها پیامدهای گرمایش جهانی نیستند. دنیا باید برای طوفان و گردباد هم آماده شود. همان طور که اشاره کردیم، آب سریعتر بخار می‌شود و به شکل باران و برف به زمین برمی گردد. سرعت تبخیر چرخه آب افزایش می‌یابد و باعث طوفان‌های شدید می‌شود. این موضوع زندگی روی زمین را نه تنها لذتبخش نمی‌کند بلکه خطرناک می‌کند.