انواع نمودار

خلاصه :

انواع نمودار

به طور کلی هر نموداری را می‌توان در یکی از سه دسته خطی، ستونی و دایره‌ای جا داد. انواع دیگر نمودار نیز وجود دارند ولی هر یک از آن‌ها کمابیش در یکی از این سه دسته قرار می‌گیرند. در ادامه انواع نمودارها را براساس موضوعی که برای آن مناسب هستند بررسی خواهیم کرد.

بازاریابی

خطی

نمودار خطی یک ابزار بصری‌سازی قدرتمند است که روند تغییرات را به خوبی نمایش می‌دهد. برای داده‌های پیوسته مناسب است و زمانی بیشترین کاربرد را خواهد داشت که تغییرات یک کمیت در گذر زمان را نشان بدهد. خطوط این نمودار در واقع تعداد زیادی نقطه بهم پیوسته هستند که هر نقطه مقدار کمیت مربوط به محور عمودی را در زمان مشخصی نشان می‌دهد.

کاربرد نمودار خطی

این نمودار یکی از پرکاربردترین‌ها در بازاریابی است که چرا که به کمک آن می‌توانید به خوبی روندهای مختلف (مانند میزان تغییرات ترافیک سایت طی چند ماه، میزان تغییرات تعداد فالوورها و …) را به خوبی نمایش بدهید.

ستونی

نمودارهای ستونی ساده‌ترین نوع نمودار و از بهترین راه‌ها برای مقایسه چند کمیت هستند. یک محور (معمولاً ستون افقی) به دسته‌بندی‌هایی که قرار است مقایسه شوند اختصاص دارند و یک محور کمیت مقایسه‌شده بین دسته‌های مختلف را به نمایش می‌گذارد.

محور افقی نام داده‌ها و محور عمودی نشان‌دهنده فراوانی داده‌ها است، درحالی‌که پهنای ستون‌ها همه به یک اندازه باقی می‌مانند. به عنوان مثال در بحث بازاریابی می‌توانید کاربران را براساس جنسیت، رده سنی و تحصیلات با این نمودار دسته‌بندی کنید.

کاربرد نمودار ستونی

• کاربرد نمودار ستونی در مقایسه تعداد محدودی اطلاعات است که بین شش تا هشت دسته اطلاعات دارند. در صورت لزوم می‌توانید تعداد بیشتری اطلاعات را نیز با استفاده از آن نشان بدهید ولی در چنین حالتی باید ستون‌ها را رنگ‌آمیزی کنید یا مطابق طرح‌های متفاوتی آن‌ها را ترسیم کنید تا خواندن آن ساده‌تر شود.

نمودار تصویری و کاربردهای آن

نمودارهای تصویری حالت واقعی و جذابی دارند. چراکه در این نوع نمودارها از شکل‌های سیاه و سفید یا رنگی مختلفی برای نمایش داده‌ها استفاده می‌شود. این نمودارها به دلیل شکل بصری جذابی که دارند به راحتی قابل فهم هستند و در کاربردهای مختلفی در نشان دادن قیمت‌ها، جمعیت و … دارند.

پشته‌ای

در واقع یکی از انواع نمودارهای ستونی است. اگر هر یک از متغیرها یا دسته‌بندی‌ها خود از قسمت‌های خاصی تشکیل شده باشد (نیاز به تفکیک داشته باشد) از نمودار پشته‌ای استفاده کنید.

میله‌ای

نمودار میله‌ای شبیه نمودار ستونی است با این تفاوت که ۹۰ درجه چرخیده است. مزیت استفاده از آن به جای نمودار ستونی، خواندن راحت‌تر نام دسته بندی‌های آن است. پس بهتر است در مواردی که نام آیتم‌ها طولانی باشند از نمودار میله‌ای استفاده شود.

دایره‌ای

این نمودار برای مقایسه سهم قسمتی از یک مقدار کلی (نشان دادن درصد از کل) و نمایش داده‌های جمع‌آوری‌شده از متغیرهای گسسته استفاده می‌شود. این نمودار در یک نگاه امکان مقایسه درصدهای مختلف را برای مخاطب شما به وجود می‌آورد.

• درصد هر بخش را حتماً در کنار یا روی آن بنویسید تا مقایسه راحت‌تر انجام شود.
• بهتر است داده‌ها را براساس میزانی که دارند از کم به زیاد یا برعکس مرتب کنید تا نمودار شما زیباتر به نظر بیاد.
• دقت کنید که جمع درصد‌های نمودار بیشتر از ۱۰۰ درصد نشود.

راداری (عنکبوتی)

زمانی که بخواهید دو یا چند متغیر را از نظر کیفی مقایسه کنید این نمودار برای شما کاربرد خواهد داشت. نمودار راداری از تعدادی قطاع تشکیل شده است که هر قطاع یک دسته‌بندی کیفی متفاوت را نشان می‌دهد. از مرکز مکودار نیز پره‌هایی خارج شده است که مقدار آن‌ها با مقدار متغیری که نشان می‌دهند متناسب است. رأس هر یک از این پره‌ها در نهایت بهم وصل می‌شود و شکلی شبیه به یک ستاره را به وجود می‌آورد. نتیجه، نموداری است که می‌تواند روند و مقایسه را همزمان نشان دهد.

بیزنس

فلوچارت

فلوچارت روش انجام یک فرایند را مرحله به مرحله به همراه تصمیم‌هایی که باید در طی آن گرفته شود نمایش می‌دهد. مزیت اصلی‌اش این است که مخاطب با یک نگاه می‌تواند فرایند را تحلیل کند.

• فلوچارت‌ها می‌توانند چند آغاز و پایان داشته باشند. همچنین معمولاً چند مسیر در آن‌ها دیده می‌شود.
• فلوچارت‌ها معمولاً برای فرایند‌هایی به کار می‌روند که تصمیم‌ها و شرایط مختلف بر انجام آن‌ها اثر می‌گذارند.

گانت

نمودارهای گانت در واقع یکی از انواع نمودارهای ستونی هستند که برای رسم پروژه‌ّها و برنامه‌ریزی به کار می‌روند. این نمودار از میله‌های افقی تشکیل شده که جدا از هم هستند و هر میله با رنگ متفاوتش بخشی از فرایند انجام پروژه را نمایش می‌دهد.

کنترلی

ترکیبی از چند نمودار خطی است و نشان می‌دهد که یک فرایند چقدر نزدیک به/دور از چیزی که به عنوان بازه کنترلی آن در نظر گرفته شده فعالیت می‌کند. معمولاً این نمودار از سه خط افقی موازی تشکیل شده که خط وسط مقدار متوسط فرایند و دو خط دیگر حداکثر انحراف‌ها از آن را نشان می‌دهند. سپس نتیجه انجام فرایند در نمودار ترسیم می‌شود. این فرایند باید در اطراف خط میانگین و بین دو خط انحرافی نوسان کند. اگر نمودار فرایند مقداری بیشتر یا کمتر از دو مقدار انحرافی داشته باشد، نشان‌دهنده این است که انحراف فرایند بیش از حد مجاز رخ داده است.

آبشاری

شبیه به یک نمودار گانت منتها به صورت عمودی رسم می‌شود. کاربردش در تحلیل کیفی داده‌هاست و نشان می‌دهد که شرایط چگونه بر مقدار اولیه متغیرها اثر می‌گذارند.

علم و تکنولوژی

پراکندگی

یکی از مهم‌ترین نمودارهایی است که در مباحث علمی به کار می‌آید. کار آن شبیه به نمودار کنترلی است که پیشتر اشاره کردیم و نشان می‌دهد که مقدار به دست آمده برای یک فرایند چقدر با مقداری که نظریه پیش‌بینی کرده است مطابقت دارد یا از آن دور است. دو محور این نمودار هریک نماینده یک دسته از داده‌ها هستند و نقاطی که داخل نمودار ترسیم می‌شوند داده‌های متناظر با هم را نشان می‌دهند. به عنوان مثال شخصی می‌خواهد ببیند که ماشین‌های یک برند خط چه الگوی مصرف بنزینی دارند پس مقدار مصرف بنزین ۱۰۰ ماشین را در مسافت‌های مختلف اندازه‌گیری می‌کند. محور افقی مقدار مسافت طی‌شده و محور عمودی مقدار مصرف سوخت را نشان می‌دهد. در نهایت پراکندگی این نقاط از خط وسط نمودار نشان می‌دهد که ماشین‌ها چقدر مطابق الگوی پیش‌بینی‌شده عمل کرده‌اند.

توابع

توابع نقش بسیار پررنگی در علم و تکنولوژی دارند. بسیاری از نمودارهایی که در این زمینه رسم می‌شوند در واقع جزو دسته‌بندی خاصی نیستند بلکه هریک تابعی خاص را نشان می‌دهند. یکی از مثال‌های معروف این دسته که در آمار بسیار استفاده می‌شود، نمودار گاوسی است که توزیع نرمال جمعیت را نشان می‌دهد.

پارِتو

گاهی یک نمودار به تنهایی نمی‌تواند داده‌های لازم را برای نتیجه‌گیری به ما نشان بدهد. نمودار پارتو تلفیقی از نمودار ستونی و خطی است که علاوه بر مقدار مربوط به هر دسته‌بندی، میزان تجمعی آن‌ها را هم نشان می‌دهد. نمودارهای پارتو در واقع برای نشان دادن مهم‌ترین ویژگی‌ها در یک دسته داده استفاده می‌شوند.

پیکتوگرام

در پیکتوگرام از آیکون‌ها و المان‌های گرافیکی برای نشان دادن داده استفاده می‌شود. از آن‌جا که تصاویر و گرافیک پتانسیل بیشتری برای نمایش داده‌های خام دارند، خیلی اوقات از آن‌ها برای نمایش داده‌های مربوط به پزشکی استفاده می‌شود.

کانتور

کانتور نموداری است که اجازه تحلیل سه متغیر را در دو بعد به شما می‌دهد. کمیت سوم به جای این که به صورت محور مختصاتی در بیاید، خود را به صورت طیف رنگی نشان می‌دهد. نقشه‌های حرارتی (هیت مپ) نمونه خوبی از نمودارهای کانتور هستند.

هیستوگرام

هیستوگرام نوع خاصی از نمودار ستونی است که داده‌های عددی براساس تعداد دفعات تکرار آن نمایش می‌دهد. این نمایش داده براساس گذر زمان رسم می‌شود ولی خود پارامتر زمان معمولاً به صورت بارز در نمودار جایی ندارد.

علوم انسانی (تاریخ و مسائل اجتماعی)

تایملاین

تایملاین‌ها پرکاربردترین نوع نمودار در مسائل تاریخی هستند و وظیفه آن‌ها روایت داستانی است که طی یک دوره زمانی رخ داده. هر تایملاین یک نقطه شروع و پایان دارد و اتفاق‌های مهم تاریخی با ذکر تاریخ و اتفاق روی آن ثبت می‌شوند.

مساحتی

نمودارهای مساحتی معمولاً برای نشان دادن تغییرات چند کمیت در گذر زمان استفاده می‌شوند. در این نمودارها مساحتی که زیر هر خط اشغال‌ شده است اهمیت دارد. نمودارهای پیش رو، روند تغییرات تقاضای دو کالای خاص را نشان می‌دهند. شکل اول برای کالای اول و شکل دوم برای هر دو کالا رسم شده است، توجه داشته باشید که شکل اول به راحتی روند صعودی درخواست کالای موردبررسی را نشان می‌دهد. حال اگر برای دو کالا، به‌صورت هم‌زمان نمودار سطح را رسم کنیم (مانند شکل دوم) به راحتی با یک نگاه به نمودار متوجه می‌شویم که درخواست برای کالای اول کلاً بیش از درخواست برای کالای دوم بوده است، این نتیجه‌گیری از مقایسه سطوح این دو نمودار به دست می‌آید که مزیت نمودار سطح است.

حبابی

این نمودار نیز برای نشان دادن سه پارمتر در دو بعد کاربرد دارد. دو پارامتر با محور مختصات و پارامتر سوم با تغییر مساحت دایره‌هایی که رسم می‌شوند به نمایش درمی‌آیند.

دونات یا حلقوی

شبیه نمودار دایره‌ای است با این تفاوت که می‌توان بیش از یک سری داده به وسیله آن نمایش داد. مزیت آن این است که چند سری مختلف داده با هم مقایسه می‌شوند.

گونه‌ای دیگر از نمودارهای دوناتی بیش از یک لایه دارند و می‌توان از آن‌ها برای نشان دادن سلسله مراتب، گذر زمان و … استفاده کرد.

نمودار وِن

نمودار ون یا منطق، روابط منطقی چند دسته متغیر را نشان می‌دهد. همپوشانی دایره‌های آن نشانه اشتراک و وجود ارتباط میان دو بخش است. هرچه تعداد دایره‌ّهای استفاده‌شده در این نمودار بیشتر باشد، نتایج منطقی حاصل از آن نیز بیشتر خواهد بود. ازآن برای نشان دادن مواردی مانند اشتراک، اجتماع، زیرمجموعه بودن و تهی بودن استفاده می‌شود.