تحقیق فارسی

خلاصه :

زندگی‌نامه شمس تبریزی

شمس تبریزی در سال ۵۸۲ هجری قمری در شهر تبریز دیده به جهان گشود. از پدر و مادر شمس تبریزی اطلاع زیادی در دست نیست. تنها اشاراه‌ای که شمس تبریزی در مقالاتش به والدین خود کرده، اشاره‌ای به مهربانی و نازکدلی آن‌ها است. شمس تبریزی خود را نازپرورده والدین خود توصیف می‌کند. برخی منابع پدر شمس تبریزی را فردی با نام جلال‌الدین گزارش می‌کنند که به نومسلمان نیز شهرت داشت. این نام نشان‌دهنده این است که پدر شمس تبریزی، مذهبی دیگر داشته و بعدها مسلمان شده است. شغل پدر شمس تبریزی را پارچه‌فروشی و تجارت در شهر تبریز ذکر کرده‌اند. او پدرش را فردی نیک‌مرد دانسته و تنها ایراد او را عاشق نبودنش توصیف کرده است.

شمس تبریزی عارفی زهدپیشه بود و جزییات طی مراحل زهد و عرفان توسط او، مشخص نیست. او روزگارش را به ریاضت می‌گذراند و در هیچ شهر و دیاری سکونت نمی‌کرد. او همواره از جایی به جایی سفر می‌کرد.

شمس تبریزی از شاگردان ابوبکر زنبیل‌باف بود و از او درس‌های بسیار آموخت. شمس تبریزی در محضر ابوبکر، روزگار بگذراند و از استاد خود پیشی گرفت. او به مرحله‌ای رسید که درس استاد برایش تکرار بود و دیگر نمی‌توانست رضایت او را جلب کند و تصمیم گرفت استاد را رها کرده و به سفر برود. شمس تبریزی در سفرهایش، از محضر ابدال و مردان طریقت بهره گرفت. برخی بر این عقیده‌اند که او مدتی را نیز به شاگردی بابا کمال خجندی گذراند. برخی نیز بر این عقیده‌اند که او با شیخ اوحدی کرمانی دیدار داشته و در خانقاهای بغداد، مدتی را به گفتگو و تبادل نظر با او گذرانده است.

آثار و اشعار شمس تبریزی

شمس تبریزی عادت به نوشت نداشت و این را خود او در سخنانش گفته است. آثاری که به نام شمس برجای مانده، برگرفته از گفته‌های شمس است که توسط مولانا و اطرافیان او، جمع‌آوری شده و به نگارش درآمده است.

مجموعه مقالات شمس تبریزی که موضوع آن، سوال و جواب‌ها و مباحثی است که بین او و شاگردانش، رد و بدل می‌شد. این مقالات حکایتی جذاب در دل خود دارند که مولانا آن‌ها را در دوره هم‌نشینی با شمس تبریزی، به شاگردانش آموخته است و بعد از او، مریدانش آن‌ها را جمع‌آوری کرده و به نگارش درآورده‌اند. موضوع این مقالات، در مورد شخصیت و زندگی شمس تبریزی در قونیه، ارتباط او با مولانا و حکایت‌هایی است که شمس از طریق آن‌ها به مولانا، درس آموخته است.

غزلیات شمس تبریزی و مناقب‌العارفین از دیگر آثاری هستند که به شمس تبریزی نسبت داده‌ شده‌اند. غزلیات شمس تبریزی یکی از آثار مولاناست که آن را به نام شمس تبریزی ثبت کرده است.

شمس تبریزی چگونه مرد؟

شمس تبریزی پس از آنکه مورد آزار و اذیت اطرافیان مولانا، به‌ویژه سلطان ولد، پسر بزرگ مولانا قرار گرفت، تصمیم گرفت قونیه را ترک کند. او به این نتیجه رسیده بود که همه آنچه را باید به مولوی یاد می‌داد، به او انتقال داده است و ماندن بیش از این او در قونیه بی‌نتیجه است. شمس تبریزی پیش از آن از مولانا خواسته بود که اگر قونیه را ترک کرد، سراغی از او نگیرد. منابع در مورد سرانجام شمس، اختلاف نظر دارند. برخی بر این عقیده‌اند که شمس توسط سلطان ولد، پسر بزرگ مولانا کشته شد. برخی دیگر بر این عقیده‌اند که قونیه را ترک کرد و دیگر بازنگشت و بعضی دیگر نیز معتقد به غیب شدن شمس تبریزی از نظرها هستند.

آرامگاه شمس تبریزی

علاوه بر این منابع، دکتر محمدعلی موحد نیز در مقدمه کتاب مقالات شمس به مدفن شمس تبریزی در خوی اشاره می‌کند. این مدفن در محله‌ای به نام محله شمس و کنار مناره شمس قرار دارد. با این توضیحات، به نظر می‌رسد شمس بعد از جدایی از مولانا، از قونیه به ایران آمده و در خوی اقامت کرده است و مولانا به‌دلیل بیم جان او توسط اطرافیانش، به‌دنبال شمس نرفته است. شمس تبریزی در خوی مانده و همان جا از دنیا رفته است. وقوع زلزله در خوی، سبب از بین رفتن دیگر مناره‌های آرامگاه شمس تبریزی شده است. آرامگاه شمس تبریزی در خوی، از مکان‌های زیارتی شهر است که گردشگران و علاقه‌مندان به مکتب شمس و مولانا برای زیارت آن می‌روند.

آدرس: خوی، محله شمس، مقبره شمس تبریزی

بزرگداشت شمس تبریزی

شمس تبریزی از عرفای بزرگ قرن هفتم است که با سلوک عارفانه خود، مولانا را دگرگون کرد. هفتم مهرماه با عنوان روز بزرگداشت شمس تبریزی در تقویم رسمی ایران نام‌گذاری شده است.