معرفی
استان اردبیل، سرزمین پل های هوایی
خلاصه :
سلام. می خواهم در مورد استانی که اجداد من در آنجا بودند مطلب بگذارم ...استان اردبیل یکی از استان های ایران به مرکزیت شهر اردبیل می باشد که در منطقه آذربایجان واقع شده است. مساحت این استان ۱۷۹۵۳ کیلومتر مربع و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ برابر یک میلیون و ۲۴۹ هزار نفر می باشد.
این استان بر طبق آخرین تقسیمات کشوری شامل ۱۲ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۱ شهر و ۶۶ دهستان میشود. این استان در ۲۳ فروردین سال ۱۳۷۲ از استان آذربایجان شرقی جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.
مردم
اکثر ساکنان استان اردِبیل را آذربایجانیها تشکیل میدهند که به زبان ترکی آذربایجانی سخن میگویند. تالشها دیگر ساکنان استان اردبیل که در اکثر روستاهای عنبران نمین هستند که به زبان تالشی سخن میگویند. در بخشهایی از شهرستان خلخال (در جنوب استان) تاتها سکونت دارند و زبان تاتی رایج است
جغرافیا
استان اردبیل در منطقه آذربایجان واقع شده است. این استان از شمال به جمهوری آذربایجان، از سمت غرب به استان آذربایجان شرقی، از سمت شرق به استان گیلان و از سمت جنوب به استان زنجان محدود شدهاست. استان اردبیل، طبق آخرین تقسیمات کشوری، از ۱۱ شهرستان، ۲۹ بخش، ۲۶ شهر و ۶۶ دهستان تشکیل یافتهاست. استان اردبیل قبلاً یکی از شهرستانهای بزرگ استان آذربایجان شرقی بود که بعداً به علت درخواست مردم اردبیل تبدیل به استان شد .
شهر های اردبیل عبارتند از : « پارس آباد، بیله سوار، گرمی، مشکین شهر، نمین، اردبیل ( مرکز استان )، سرعین، هیر، کوثر و خلخال.
اردبیل از سمت راست به استان گیلان و شهر آستارا می رسد، از سمت چپ به آذربایجان شرقی می رسد، از پایین به زنجان و از بالا به کشور آذربایجان می رسد.
گردشگری
شاخص گردشگری استان اردبیل در تمام طول سال متنوع میباشد. به گونهای که بهترین ماهها از نظر دارا بودن شرایط آسایشی برای گردشگران، ماههای فروردین، اردیبهشت و مهر میباشند که بهترین شرایط را از نظر آسایشی به خود اختصاص دادهاند و در مقابل ماههای دی و بهمن از بدترین شرایط آسایشی و بیوکلیمایی برخوردارند.
برخی از جاذبههای گردشگری استان اردبیل عبارتند از: آرامگاه شیخ صفیالدین (میراث جهانی یونسکو)، منطقه حفاظت شده آق داغ در روستای گردشگری لرد،بقعه سید امین الدین جبراییل، روستای گردشگری لرد،آبشار سیبیه خانی«طولانی ترین چشمه آبشار ایران» در روستای گردشگری لرد،مقبره شیخ حیدر،غار سنگی کوخول عنبر در روستای گردشگری لرد،کلیسای مریم مقدس اردبیل، قزل بولاغی«دشت شقایق»،موزه مردم شناسی اردبیل، جمعه مسجد، سنگ نبشه ساسانی، آثار صخرهای ویند،امامزاده محمد در روستای توریستی لرد خلخال،کاروانسرای شاه عباسی (اردبیل)، شهر یئری، بازار اردبیل، دریاچه شورابیل، کوه سبلان ( دومین کوه بلند ایران )، شیروان درهسی، عمارت آقازاده اردبیلی، جنگل فندقلو، پیست اسکی روی چمن جنگل فندقلوی نمین (اردبیل)، پیست اسکی آلوارس، منطقه گردشگری کپز، تفرجگاه بولاغلار،منطقه گردشگری ازناو،آب گرم روستای تیل،روستای گردشگری کزج، ژئوپارک دربندمشکول (شهرستان کوثر)، گیلوان، دریاچه نئور، مجتمع آبدرمانی سرعین، چشمه آب گرم شابیل، قوتورسویی، آبگرم گیوی، آبشار سردابه، آبشار گورگور آلوارس، آبشار شورشورنه (نمین)، آبشار دیز (خلخال)، آبشار نره گر اسبو، مجموعه گردشگری سوگی داغی _ بام اردبیل در شهرستان (نیر)، آبشار شیروان دره، آبشار گورگور (مشگینشهر)، قلعه بربر، قلعه بوینی یوغون، دژ قهقهه، کهنه قلعه، قلعه بربر، دیو قالاسی، قیزقالاسی، قلعه اولتان، قلعه خسرو، غار تاریخی لاهرود، غار هفت خانه، غار تاریخی لاهرود، حمام درو، حمام سنگی شهر گیوی و پل های معلق شیشه ای از جمله پل معلق مشکین شهر ( بزرگ ترین و بلند ترین و امن ترین پل معلق شیشه ای جهان ).
ثبت ملی صنایع دستی در کشور
در ۱۵ دی ماه ۱۳۹۹ شهر عنبران به عنوان شهر ملی گلیم و شهر اصلاندوز به عنوان شهر ملی ورنی در سطح کشور معرفی گردید.
چشمههای آب معدنی استان اردبیل
یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری استان اردبیل، چشمههای آبگرم این استان واقع در شهر سرعین در ۲۰ کیلومتری شهر اردبیل است. در این شهر، ۸ چشمه آبگرم معدنی وجود دارد. چشمه های آبگرم برجلو و قینرجه در روستاهای برجلو و میجمیر در فاصله ۳۰ کیلومتری از شهر اردبیل قرار دارند، علاوه بر این چشمههای آب معدنی شابیل و قوتورسویی نیز در لاهرود قرار دارد، به غیر از این دو شهر ۱۲ چشمه آب معدنی دیگر در شهرهای دیگر استان از جمله گیوی، نیر و مشگینشهر وجود دارد.
سبلان
کوهستان سبلان در جنوب شرقی مشکین شهر و در فاصله ۲۵ کیلومتری آن واقع شدهاست. این کوهستان دارای پوشش گیاهی متنوعی است و بیش از ۳۰۰۰ گونه گیاهی در آن شناسایی شدهاست. این کوه، یکی از آتشفشانهای خاموش کشور محسوب میشود و ارتفاع بلندترین قله این کوه که سلطان ساوالان نام دارد، ۴۸۴۸ متر از سطح دریا میباشد.
آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی
بقعه شیخ صفیالدین اردبیلی یکی از ده اثر باستانی مهم کشور بهشمار میرود. این بنا در سال ۷۶۵ هجری بنا شدهاست و در طول زمان مورد احترام پادشاهان صفوی بودهاست. بنای کنونی این بقعه شامل مجموعهای از گورهای شاهان و شاهزادگان صفوی و چند ساختمان دیگر (ازجمله آرامگاه شاه اسماعیل صفوی، مسجد جنت سرا، چینیخانه، حرمخانه و…) میشود. این اثر سال ۱۳۸۹ در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید. من دو بار اینجا رفتم حتما بیایید.
شورابیل
دریاچه شورابیل در حریم شهری اردبیل قرار دارد و شهرکهای کوثر. مهر. راه و ترابری. دادگستری؛ ولیعصر و دانشگاههای محقق اردبیلی. پیام نور. علوم پزشکی و نمایشگاه بینالمللی اردبیل درحاشیه این دریاچه قرارگرفتهاند. دریاچه شورابیل که مساحت آن ۱۲۰ هکتار و برای مصارف کشاورزی قابل استفاده بوده و در حال حاضر نوعی ماهی در آن پرورش داده میشود. من دوبار اینجا رفتم حتما بیایید.
آبشار ها
چشمه آبشار سبیه خانی یا آق بلاغ، با قریب بر ۱۸۰ متر، طولانی ترین آبشار ایران است که در روستای لرد بخش شاهرود خلخال استان اردبیل واقع است.
چشمه آبشار سبیه خانی با طول ۱۸۰ متر، لقب طولانی ترین آبشار «چشمه آبشار» ایران را به خود اختصاص داده است و بدلیل عدم پیگیری مسئولان به ثبت نرسیده است. این آبشار در روستای توریستی لرد از توابع بخش شاهرود خلخال استان اردبیل با ارتفاع ۳۳۲۲ متر از سطح دریا، بلندترین نقطه شهرستان خلخال بشمار میرود. در دامنههای این رشته کوه چشمه سارهای فراوانی وجود دارد که تأمینکننده آب جریانهایی چون میانرودان، گلبند رود، رودخانه زال و... میباشند.مهمترین چشمه این ناحیه که آبدهی قابل توجهی دارد، چشمه سبیه خانی است. این چشمه که در بالا قرار گرفته و آب بسیار سردی را حتی در گرم ترین روزهای تابستان دارد و خواص اعجاب انگیزی دارد، بلافاصله پس از خروج، آبشار بسیار زیبا و با دورنمای جالب و دیدنی و سفید رنگ تشکیل میدهد.
وجود گونههای متنوع گیاهی درختی و علفی، خصوصاً دارو های گیاهی مانند قارچ های طبیعی خوراکی، گلپر و . . . در پیرامون این آبشار زیبایی آن را دو چندان مینماید. آب این چشمه، منشاء تشکیل یکی از سر شاخههای اصلی رودخانه زال میباشد که از طریق این رود به رودخانه قزل اوزن تخلیه میشود. این چشمه و آبشار در محدوده منطقه حفاظت شده آق داغ که مهمترین زیستگاه حیات وحش در استان اردبیل است، قرار دارد. نزدیکترین راه ارتباطی به آبشار سیبیه خانی، از طریق روستای گردشگری لرد که در بخش شاهرود خلخال واقع شده، میسر است.
همه ساله ایرانگردان،کوهنوردان و علاقهمندان به طبیعت، بخصوص در فصل بهار، این منطقه بکر و دست نخورده را مقصد خود قرار می دهند. لازم بذکر است که اخیراً تورهای گردشگری نیز، در این منطقه تورهایی را برگزار میکنند و همین علت، باعث رونق صنعت توریسم در روستا گردیده است.
بهترین فصل برای دیدن شگفتی های منطقه، شنیدن صدای کبکان و بلبلان و صدای روح بخش آب، فصل بهار، بویژه ماه های اردیبهشت و خرداد می باشد.
کوهستان
ارتفاعات واقع در این استان عبارتاند از:
سبلان
منطقه حفاظتشده آقداغ در روستای توریستی لرد با دارا بودن انواع مختلف گونه های جانوری
اهاربهارروستای کوهساره
ارتفاعات باغرور (تالش)
صلوات داغ
خروسلو
رودخانهها
رودخانه های واقع در این استان عبارت اند از:
بالقلی چای (داخل شهر اردبیل)
ارس
سدیامچی
خلخال چای
قرهسو (قره سو یکی از طولانیترین رودخانههای دایمی استان اردبیل است که امروزه بر اثر کمبود بارندگی وسد سازیهای معیشتی بدون برنامه در حال تبدی شدن به یک رود فصلی است. قره سو از طبیعت بکری برخوردار بوده ودارای یکی از منحصر به فردترین گونههای جانوری میباشد، که از این میان گونههای آبزی رودخانه از تنوع کمنظیری برخوردار است؛ ماهیانی مانند قزل آلا، کپور رودخانهای، شیربیت نوعی ماهی مخصوص این رودخانه، زرد پر و ماهی سفید رودخانه که نسل این دونوع گونه آخری امروزه بر اثر کمآبی و استفاده بیش از اندازه آفت کشهای زراعی در حال نابودی است. در ضمن لازم به یادآوری است که سرچشمه این رود از قسمت جنوبی کوهستان سبلان در اطراف شهرستان اردبیل بوده و بعد از گذراندن مسیر پر پیچ وخم از دل کوهها و درهها به رودخانهٔ ارس میپیوندد.)
بالهارود
گرمی چای
درهرود
خیاوچای
نمینچای
آستاراچای
کورائیم چای
دریاچهها
دریاچههایی که در استان اردبیل واقع شدهاند عبارتاند از:
دریاچه شورابیل(دریاچه شورابیل در حریم شهری اردبیل قرار دارد و شهرکهای کوثر. مهر. راه و ترابری. دادگستری؛ ولیعصر و دانشگاههای محقق اردبیلی. پیام نور. علوم پزشکی و نمایشگاه بینالمللی اردبیل درحاشیه این دریاچه قرارگرفتهاند.)
دریاچه نئور اردبیل
دریاچه شورگل
دریاچه گیلارلو (گرمی)
دریاچه نوشهر
دریاچه آلوچه
دریاچه کمیآباد (سد مخزنی)
دریاچه ملااحمد
مرداب قرهسو
سبلان
روستای کوهساره
جنگلها
جنگلهای حیران اردبیل ، نمین ، و مجموعه جنگلهای 'فندقلو پیکره سنگی بابا داوود عنبران ، جنگل های نیمه پراکنده دامنه جنوبی و شمالی سبلان و پراکنده ارسباران از جمله جنگلهای واقع در استان اردبیل هستند. روستای یایچی و کولانکوه، از بهترین مکانهای گردشگری استان اردبیل میباشد. مانند باغ بزرگ آلوچه، سیب، گیلدیح و … میباشد٫جنگلهای واقع اق چای.
صنعت
استان اردبیل در حال حاضر دارای ۸ شهرک صنعتی است. این استان همچنین دارای کارخانجات بزرگ نساجی، سیمان، ذوب آهن و کشت و صنعت شهرک خصوص آرتا میباشد.
صنایع دستی
گلیم، جاجیم، شال، مسند، سفال، معرق، منبت و خراطی، مصنوعات چرمی و قالی بافی (قالیچه قوبای خلخال)، قلاب بافی، مفرش، خورجین، ورنی (ورنی و زیرانداز حاوی رنگها و طرحهایی برگرفته از طبیعت زیبای آذربایجان، بیشتر توسط عشایر شاهسون دشت مغان بافته میشود).
غذاهای محلی
عسل با قیماق ، آش شیر، آش دوغ، پیچاق قیمه، کوفته، لَوَنگی، خشیل، هرا، قویماق، ترشی قرمه، ساج ایچی سبزی قرمه، آب پیاز، آش اوماج، آَش یارما، بزباش، خورش قاتق، تاسکباب، چیغیرتما، حلوا زرد، تر حلوا، حلوای زنجبیل، دلمه، قیساوا، قیقاناق و پیچاق غیمه.
سوغات
عسل خالص سبلان (اردبیل پایتخت عسل ایران )،قالی، مسند، سرشیر، کره، حلوای سیاه، آبنبات، شیرینیهای محلی، فتیر و تخمه آفتابگردان، عسل ، عصاره شهدآمیز گلهای رنگارنگ و عطرآگین طبیعت سرسبز خلخال مشهورترین سوغات منطقه میباشد. حلوای سیاه استان به صورت معجونی از جوانه گندم و کره طبیعی نشاط بخش و مقوی است.
نان ها
جالب است که بدانید نان های فتیر، سنگک و بربری را اردبیلی ها درست کردند.
گونههای زبانی
استان اردبیل با توجه بهوسعت کم خود، دارای تنوع زبانی قابل توجهی میباشد در کنار زبان ترکی آذربایجانی که اکثریت ساکنان استان به آن تکلم میکنند، زبان تاتی نیز در شهر کلور و در روستاهای بخش شاهرود و خورش رستم از شهرستان خلخال، تالشی در بخش عنبران از شهرستان نمین تکلم میشود.
پایان
خداحافظ
محمدرضا فرازمند
پارسال
Saleh Zabdari
پارسال