محتوای درسی
منظومه شمسی ازدید رصدخانه ملی.
منظومه شمسی
ساخت رصدخانه ملی چه کمکی به ما می کند؟
خلاصه :
منظومه شمسی ساخت رصدخانه ملی به ما این امکان را می دهد که به بخشی از پرسش های مهمی که مدت هاست در رابطه با پیدایش منظومه شمسی استجواب بدهیم.منظومه ما
پرسش های بسیار جذابی درباره منظومه شمسی وجود دارند که هنوز به آن ها پاسخی داده نشده است. مثلاً آیا منظومه شمسی ما یک منظومه معمولی در میان میلیاردها منظومه ستاره ای دیگر در کهکشان خودمان است یا اینکه دارای مشخصات منحصر به فردی است؟ یکی از مطالب جالب در مقوله مطالعات منظومه شمسی وضعیت دینامیکی و تحول سیارات است که با وجود اینکه سال هاست دانشمندان در حال مطالعه بر روی آن هستند، هنوز یک مدل توضیحی با پشتیبانی گسترده و قابل اعتماد برای آن ارائه نشده است. مدلی که در حال حاضر بیشترین مقبولیت را دارد مدل (نیس) است که البته متخصصان پیدایش و تحول سیارات ایرادهای مهمی را به آن وارد می دانند خصوصاً در رابطه با قمرهای سیارات غول و اجرام کمربند کویپر. یکی از عناصر کلیدی مدل نیس تصور یک پیکربندی فشرده برای پراکنده کردن ابتدایی دیسک است و همین طور در سالها بعد مهاجرت سیارات بزرگ به سمت بیرون منظومه شمسی تا اینکه در نهایت به محل فعلی شان برسند.
سیارات از عطارد تا زهره
اغلب تصور می شود که چهار سیاره درونی مسیر مشترکی را در تاریخچه شکل گیری و تکامل اولیه خود پشت سر گذاشته اند. سیارات داخلی عطارد، زهره و مریخ به عنوان هدف برای ابزار دقیق فضایی و همین طور مطالعه در محل مناسب هستند. با این وجود INO340 هنوز هم می تواند کمک های قابل توجهی را در مطالعه این اجرام انجام دهد. این موارد شامل مطالعه جو این سیارات می شود. در مورد زهره مطالعه بخش های مختلف و خاص جوی آن بسیار جذاب است که برای آن لازم است مطالعه بلند مدت انجام شود. در مورد مریخ اولین با مطالعاتی است که به دنبال بخار آب در جو آن بگردند اما در کل مطالعه عوارض سطحی مریخ هم بسیار قابل توجه است.
مشتری تا نپتون
بدست آوردن شناخت دقیق تری از سیارات گازی منظومه شمسی تا حد زیادی نیاز به مأموریت های فضایی دارد. با این وجود رصدهای زمینی هنوز اطلاعات بسیار زیادی را می توانند در اختیار بگذارند و این به دلیل ماهیت متغیر پدیده هایی است که بر روی سطح این سیارات رخ می دهند و البته این حقیقت که زمانی که مأموریت های فضایی می توانند به آن ها اختصاص دهند خیلی کوتاه است. از طرف دیگر این نوع مطالعات عموماً در محدوده های خاص طیفی قابل دسترس هستند.
یکی دیگر از مسائلی که در مورد سیارات گازی نیاز به کار دارد بحث شکل مدار آن هاست. آن چه که از مدل های پذیرفته شده شکل گیری سیارات بدست می آید این است که بیشتر آن ها این سیارات را در مدارهای هم صفحه و دایروی بوجود می آورند. در واقعیت اما رفتار مداری غول های گازی پیچیده تر است. مدار آن ها خروج از مرکز و همین طور تمایل مداری قابل توجهی دارد.این ممکن است بخاطر عبور مشتری و زحل از رزنانس ۱:۲ شان باشد (Tsiganis et al. 2005) که در اثر مهاجرت آن ها و برهم کنش شان با سیارک ها و دنباله دارها پدید آمده است. از طرفی مهاجرت سیاره ای می تواند عاملی باشد که وجود سیارک های تروژان را توضیح دهد و هم چنین باران شدید سیارک و دنباله دارها که در مقطعی تمام منظومه شمسی را تحت تأثیر قرار دادند (Hahn, 2005).در هر حال مشتری و زحل نه تنها به خودی خود جذاب هستند بلکه اثر آن ها بر روی دیگر اجرام کاملاً واضح است. آن ها بخاطر داشتن جرم زیاد و مکان شان در منظومه شمسی در واقع کلید پاسخ بسیاری از سؤالات درباره تحول ساختاری و سینماتیکی منظومه ها هستند. یکی از مشکلاتی که بر سر راه این دسته از مطالعات قرار دارد این است که اطلاعات موجود در این زمینه بیشتر کیفی هستند تا کمی. از طرفی شواهدی وجود دارد که غول های گازی تأثیر قابل توجهی نیز بر روی خود خورشید دارند، مثلاً دوره پدیده های تکرار شونده سطح خورشید (Gerasimov and Mushailov, 2002).واضح است که هم برای مشتری و هم برای زحل ملزومات مهمی برای انجام رصدهای طولانی مدت وجود دارد. بسیار مهم است که این رصدها به اندازه کافی گسترده و تکرار شونده باشند. بعلاوه هم تصویربرداری با کیفیت زیر ثانیه قوس لازم است و هم طیف نگاری در توان تفکیک های مختلف (نه فقط بالا) لازم است.
این نوع رصدها برای سیارات اورانوس و نپتون هم به دلیل وجود جریان های سطحی و همچنین حرکت لایه های مختلف ابر مهم هستند. نکته مهم برای ارزشمند بودن این رصدها طولانی مدت بودن و تکرار شدن آن هاست. برای رصد این سیارات نیز نورسنجی و تصویربرداری با دقت کمتر از ثانیه قوس و همچنین طیف نگاری وسیع لازم است.
ایمان پناهیان
۴ سال پیش