اصفهان

خلاصه :

اِصفَهان شهری تاریخی در مرکز ایران است. این شهر مرکز استان اصفهان و نیز شهرستان اصفهان است. اصفهان، سومین شهر بزرگ ایران و سومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران و مشهد است و همچنین یکصد و شصت و پنجمین شهر پرجمعیت جهان و نهمین شهر پرجمعیت باختر آسیا به‌شمار می‌رود. کلان‌شهر اصفهان نیز هجدهمین کلان‌شهر پرجمعیت خاورمیانه است. این شهر در بین سال‌های ۱۰۵۰ تا ۱۷۲۲ میلادی به ویژه در سدهٔ شانزدهم میلادی در هنگام پادشاهی صفویان پایتخت ایران شد و رونق فراوانی گرفت. بناهای تاریخی متعددی در شهر وجود دارد که شماری از آن‌ها به عنوان میراث تاریخی در یونسکو به ثبت رسیده‌اند.این شهر به داشتن معماری زیبای اسلامی، پل‌های سرپوشیده، مسجدها و مناره‌های منحصربه‌فردش نام‌آور است. این امر سبب شده تا در فرهنگ عامه، اصفهان نصف جهان، لقب بگیرد. این شهر در آذر ۱۳۹۴ (دسامبر ۲۰۱۵) به همراه رشت به عنوان نخستین شهرهای ایران، به شبکه شهرهای خلاق جهان زیر نظر یونسکو پیوست.براساس استانداردهای یونسکو، شهر خلاق، شهری است که از نوآوری و توانمندی‌های شهروندان در توسعه پایدار شهری بهره می‌برد.^[۱۷] میدان نقش جهان نمونه برجسته‌ای از معماری اسلامی است. این شهر دارای پانزده منطقه شهری است. از جمله دیگر آثار تاریخی اصفهان از منارجنبان، سی و سه پل، پل خواجو، کاخ چهل ستون، عمارت عالی قاپو و بسیاری از اماکن تاریخی دیگر می‌توان نام برد.

از صنایع فعال در اصفهان می‌توان به کارخانه‌های بزرگ فولاد مبارکه و ذوب آهن اصفهان اشاره کرد. صنعت طلا در اصفهان بیشترین کارگاه و بزرگ‌ترین کارخانه‌های طلای ایران را در خود جای داده‌است.^{[نیازمند منبع]} صنایع دستی متعدد اصفهان نیز از دیرباز یکی از پایه‌های اقتصاد اصفهان است.

 شهری تاریخی در مرکز ایران است. این شهر مرکز استان اصفهان و نیز شهرستان اصفهان است. اصفهان، سومین شهر بزرگ ایران و سومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران و مشهد است و همچنین یکصد و شصت و پنجمین شهر پرجمعیت جهان و نهمین شهر پرجمعیت باختر آسیا به‌شمار می‌رود. کلان‌شهر اصفهان نیز هجدهمین کلان‌شهر پرجمعیت خاورمیانه است.این شهر در بین سال‌های ۱۰۵۰ تا ۱۷۲۲ میلادی به ویژه در سدهٔ شانزدهم میلادی در هنگام پادشاهی صفویان پایتخت ایران شد و رونق فراوانی گرفت. بناهای تاریخی متعددی در شهر وجود دارد که شماری از آن‌ها به عنوان میراث تاریخی در یونسکو به ثبت رسیده‌اند.^[۱۴] این شهر به داشتن معماری زیبای اسلامی، پل‌های سرپوشیده، مسجدها و مناره‌های منحصربه‌فردش نام‌آور است. این امر سبب شده تا در فرهنگ عامه، اصفهان نصف جهان، لقب بگیرد. این شهر در آذر ۱۳۹۴ (دسامبر ۲۰۱۵) به همراه رشت به عنوان نخستین شهرهای ایران، به شبکه شهرهای خلاق جهان زیر نظر یونسکو پیوست.^[۱۵][۱۶] براساس استانداردهای یونسکو، شهر خلاق، شهری است که از نوآوری و توانمندی‌های شهروندان در توسعه پایدار شهری بهره می‌برد.^[۱۷] میدان نقش جهان نمونه برجسته‌ای از معماری اسلامی است. این شهر دارای پانزده منطقه شهری است. از جمله دیگر آثار تاریخی اصفهان از منارجنبان، سی و سه پل، پل خواجو، کاخ چهل ستون، عمارت عالی قاپو و بسیاری از اماکن تاریخی دیگر می‌توان نام برد.

تاریخچه

در طول تاریخ به آسانی نمی‌توان رد شهر اصفهان را به‌طور پیوسته دنبال کرد، هر چند اصفهان در مرکز فلات ایران قرار داشت. به سبب آن که در دوران پیش از اسلام گرانیگاه شاهنشاهی‌های هخامنشی تا ساسانی، قلمرو غربی این شاهنشاهی‌ها و به خصوص میان‌رودان بود، این شهر در کانون توجه این دودمان‌ها قرار نداشت. در طول تاریخ تا دوران اسلامی می‌توان در محل فعلی شهر اصفهان ردپای شهرهای مختلفی تحت نام‌های مختلف، محل‌های مختلف و حتی مردمان متفاوتی را پیگیری نمود.اصفهان به خاطر وجود زاینده رود و شرایط طبیعی مناسبی که داشت، احتمالاً از نیمهٔ دوم هزاره ۴ ق. م شاهد شکل‌گیری آبادی‌های بسیاری بوده‌است. سال شکل‌گیری شهر اصفهان با ابهام رو به رو است و اطلاع دقیقی از آن در دست نیست و بیشتر در افسانه‌ها و داستان‌ها به کیقباد اشاره شده‌است. طبق آنچه لاکهارت بیان داشته اصفهان تا قرن ۴ ه‍.ق / ۱۰ م با این عنوان امروزی و به این صورت وجود نداشته، در واقع جی شهر اصلی اصفهان بوده‌است. ماکسیم سیرو می‌گوید دهکده‌های قدیمی که در اصفهان موجود بوده الان زیر آبرفت‌های این شهر دفن شده‌است؛ با این حال طی بررسی‌هایی که انجام شده قسمت‌هایی از دیوارهای بناهای قدیمی این شهر نمایان شده‌است. در اواخر عصر ساسانیان هفت شهر نزدیک به هم در این ناحیه بوده‌است که عبارت بودند از جی، مهرین، شادریه، درام، قه، کهنه و جار.

موقعیت جغرافیایی استان اصفهان:

 استان اصفهان‌ با مساحتی‌ حدود 105937 كیلومتر مربع‌ و سومین شهر پهناور  در مركز ایران‌ واقع‌ شده‌است‌ و از شمال‌ به‌ استان‌های‌ مركزی‌، قم‌ و سمنان‌ و از جنوب‌ به‌ استان‌های‌ فارس‌ و كهگیلویه و بویراحمد، ازشرق‌ به‌ استان‌های‌ خراسان‌ و یزد و از غرب‌ به‌ استان‌های‌ لرستان‌ و چهار محال و بختیاری است.جمعیت‌ استان‌ اصفهان‌ 255/923/3 و سومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران و مشهد است .

مشاهیر اصفهان

حسن اسماعیلی

این استاد در حوزه صنایع دستی از هنرمندان شاخص ایران بشمار می رفت که در زمان حیات خود ﺁثار برجسته ای در حوزه مینا کاری به یادگار گذاشت. میناکاری و نگارگری های حرم مطهر حضرت امام حسین (ع)، حرم مطهر حضرت زینب (س)، حرم مطهر حضرت عباس (ع) و حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) از اثار نفیس این هنرمند نامی اصفهانی است.

محمود دهنوی

از اساتید برجسته در زمینه قلم زنی بشمار می رود و از مشاهیر اصفهان است. بخشی از آثار استاد محمود دهنوی در موزه‌های هنرهای ملی ایران و نمایشگاه‌ها دائمی آثار صنایع دستی معاصر ایران نگهداری می‌شود ولی بسیاری از آثار او زینت‌بخش گنجینه‌های عمومی و شخصی در سراسر جهان است. آثار قلمزنی استاد محمود دهنوی به دلیل برخورداری از شیوه‌ی خاص او که بازآفرینی طرح‌ها و نقوش دوران گذشته‌ همراه با نوآوری و ابداع و خلاقیت است، در زمره‌ی آثار ممتاز صنایع دستی ایران و مخصوصا اصفهان محسوب می‌شود.

 محمود فرشچیان

از هنرمندان و اساتید بزرگ ایران و جهان محسوب می شوند که کمتر کسی در کشور وجود دارد که با نام این استاد بزرگ ﺁشنایی نداشته باشند. استاد فرشچیان از هنرمندان و نقاشان معاصر با نبوغ و با استعداد بر دنیای هنر به خصوص هنر سنتی ایرانی است. آثار استاد فرشچيان در بيش از صدها نمايشگاه فردي و جمعي در ايران و کشورهای دیگر برگذار شده و با استقبال بسيار زيادي رو به‌ رو شده است. برگزاري نمايشگاه‌هاي پي‌درپي معرف شهرت ايشان در جهان است؛ به گونه‌اي كه موزه‌ها و كتابخانه‌ها و مجموعه‌داران شخصي و عاشقان هنر به داشتن قطعه‌اي از آثار استاد افتخار مي‌كنند.

استاد حسن کسایی

از اساتید بزرگ موسیقی اصفهان و ایران است. استاد کسایی درکی ویژه از موسیقی سنتی ایران دارد و ذوقی تحسین برانگیز در ادبیات و شعر و خوشنویسی و حافظه‌ ای حیرت انگیز در به خاطر سپردن نغمه ها دارد. همین امر سبب شده است تا ضبطی که وی از موسیقی ردیفی ایران با سه تار، آواز و نی انجام داده است از جهاتی منحصر به فرد باشد. استاد کسایی پیش از این هم درباره موسیقی ردیفی اجرایی چند ساعته در رادیو اصفهان داشت که با سه تار و آ‌واز ظرایف و دقایق این موسیقی را بیان کرده بود.

سهراب سپهری

سهراب سپهری از بزرگترین شاعران معاصر ایران است، که از مشاهیر اصفهان است. که شعر هایش به زبان های بسیاری از جمله زبان های انگلیسی و فرانسوی و … ترجمه شده است. سهراب سپهری در حوزه نقاشی نیز فعالیت داشت. سپهری در طول عمر خود بیش از 30 نمایشگاه نقاشی برگزار کرد، نقاش هایی او متمرکز بر طبیعت است که حالا در برخی موزه های مشهور جهان نگهداری می شود. در 9 مهر 1397 یکی از تابلوهای نقاشی او در حراج تهران توسط فرد ناشناسی به قیمت 5 میلیارد و 100 میلیون تومان خرید شد.

حسین خواجه امیری (ایرج)

ایرج خواجه امیری از خواننده‌های صاحب سبک ایران است. صدایش از معدود صداهای شش دانگ است، صدایی که ارتفاع، حجم، طول و عرض آن بسیار بالاست و خواننده امکان اجرای محدوده صوتی بالایی را در نت‌های بسیاری دارد که خوانندگان معمولی از پس آن بر نمی‌آیند. ایرج خواجه امیری، پدر احسان خواجه امیری (خواننده) و الیکا خواجه امیری (نوازنده و مدرس پیانو) است.

صنایع دستی و سوغاتی های اصفهان:

استان اصفهان‌ مظهر مهم‌ترین‌ كانون‌ صنایع‌ دستی‌ ایران‌ است‌.مهمترین‌ صنایع‌ دستی‌ رایج‌ استان‌ اصفهان‌ عبارتند از: قالی‌ بافی‌، زری‌ بافی‌، قلم‌ كاری‌، میناسازی‌، خاتم‌سازی‌، منبت‌ كاری‌، قلم‌ زنی‌، نقره‌ كاری‌، زیورآلات‌ زنانه‌، كاشی‌، سرامیك‌ كه‌ همراه‌ با گز از سوغاتی های مهّم‌ استان‌ اصفهان‌ به‌ شمار می‌آیند. بریانی و خورشت ماست هم از جمله غذاهای ویژه اصفهان است