آموزش
اختلالات رفتاری - انواع
اختلالات رفتاری ۳
خلاصه :
چند اختلال شایع - نشانه ها و علائمانواع اختلالهای رفتاری
انواع مختلفی از اختلالات در منابع مختلف ذكر شده است كه مهمترین آنها عبارتند از:
الف. اوتیسم: یكی از شایعترین اختلالهای روانپزشكی كودكی اوتیسم میباشد. علیرغم دامنه وسیع رفتارهایی كه بهوسیله واژه اوتیسم پوشش داده میشود، تقریبا چهار نشانه وجود دارد كه بهطور غیرقابل تغییر مورد تأكید است: انزوای اجتماعی، عقبماندگی ذهنی، نقایص زبانی و رفتارهای كلیشهای. این كودكان از هر تماس اجتماعی كنارهگیری میكنند؛ وضعیتی كه در تنهایی افراطی اوتیسم نامیده میشود. از نظر ارتباط اجتماعی، اوتیسم را میتوان به سه طبقه فرعی تقسیم كرد:
· كنارهگیر: كودك، بهندرت یك ارتباط اجتماعی خود به خودی برقرار میكند.
· منفعل: كودك، شروعكننده تماس نیست اما به تماس دیگری پاسخ میدهد.
· فعال: كودك، به دیگران به طریق غیرمعمول نزدیك میشود.
ب. اختلال بیشفعالی – كمبود توجه: یكی از مشكلات نسبتا شایع كودكان دبستانی است. از برجستهترین ویژگیهای این اختلال، بیقراری افراطی و فراخنای توجه بسیار ضعیف است كه به رفتار فاقد سازمان و هدف منجر میشود. این نوع كودكان در پیگیری آموزش و به پایان رساندن تكالیف مشكلات عدیدهای دارند. آنها اغلب نمیتوانند حتی به یاد آورند كه باید چهكار كنند. مطالعات اخیر پیرامون هوشبهر این كودكان نشان میدهد كه هوش این كودكان از توزیع بهنجار متفاوت نیست، به این معنی كه پیوستار هوشی آنها از سرآمدی (هوشبهر 115 به بالا) تا عقبماندگی ذهنی شامل میشود.
پ. اختلال سلوك: نوع دیگر از رفتارهای پرخاشگرانه كه اغلب پیامدهای آن جدیتر از بازی نافرمانی است، اختلال سلوك نام دارد. این افراد به هنجارهای اجتماعی و قواعد رفتاری که متناسب با سن آنهاست، آشكارا بیاعتنا هستند. برخی از آنها پرخاشگرند، نزاع میكنند، از داخل یا خارج از خانه دزدی میكنند. دروغ میگویند، دیگران را تهدید میكنند، از خانه و مدرسه فرار میكنند، در سنین اولیه درگیر مسائل جنسی میشوند، به عضویت گروههای بزهكار درمیآیند، اموال دیگران را از بین میبرند و معمولا چنین كودكانی دوستی نداشته و یا دوستان بسیار اندكی دارند.
ت. اختلال لجبازی – نافرمانی: در این اختلال، كودك به شیوهای منفیگرایانه، خصمانه و توام با نافرمانی در مقابل اشكال قدرت عمل مینماید. اما برخلاف اختلال سلوك، این رفتارها منجر به نقض جدی قانون و پایمال شدن حقوق دیگران نمیشود. برجستهترین ویژگیهای تشخیصی این اختلال عبارتند از: جر و بحث كردن با بزرگسالان، بیاعتنایی به دستورات، ایجاد مزاحمت برای دیگران، كینهتوزی و پرخاشگری و سرزنش دیگران.
ث. اختلال تیك: یك فعالیت حركتی یا صوتی است كه بهطور ناگهانی، سریع، نمودكننده، غیرموزون و كلیشهای اتفاق میافتد. افرادی كه تحت تاثیر تیك قرار دارند، معمولا آن را غیرقابل مقاومت تلقی میكنند اما میتوانند آن را برای مدت نسبتا طولانی متوقف سازند. همه شكلهای تیك تحت تاثیر فشار روانی بدتر میشوند و در جریان فعالیتهای مورد علاقه و لذتبخش رو به كاهش میگذارند. تیكهای حركتی و صوتی را میتوان به انواع ساده و مركب تقسیم كرد. تیكهای حركتی ساده شامل پلك زدن، تكان دادن گردن، بالا انداختن شانه، و شكلك درآوردن است. تیكهای صوتی ساده عبارتند از: صاف كردن گلو، خرخر كردن، بالا كشیدن بینی و فین كردن و پارس كردن است. تیك حركتی مركب شامل حركات بیانگر چهرهای، پریدن، لمس كردن و پا به زمین كوبیدن است. تیكهای مركب عبارتند از: تكرار كلمات یا عبارات خارج از متن، هرزهگویی، مكررگویی و پژواكگویی.
بیشتر اختلالات تیك گذرا هستند و تحت درمان دارویی برطرف میشوند.
ج. فوبیها(ترسهای مرضی): ویژگی اصلی ترسهای مرضی، وجود ترس آشكار و مداوم از اشیاء یا شرایط خاص است. ترسهای مرضی با سنین مختلف رشد كودكان ارتباط دارند. معمولا نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به این اختلال به این موضوع شناخت كافی دارند كه ترسهای ایشان غیرمنطقی است ولی این مساله ممكن است در مورد كودكان صادق نباشد. كانون ترس ممكن است پیشبینی آسیب دیدن از شی یا موقعیت مورد نظر باشد. اضطراب و ترس در كودكان ممكن است با گریه، بیقراری، سفت كردن اعضای بدن یا محكم چسبیدن ابراز شود. لازم به ذكر است ترس یا اجتناب باید به اندازهای شدید باشد كه باعث پریشانی در فرد شده و با عملكردهای مختلف او تداخل نماید.
در نوع دیگر از ترسهای مرضی كه با بافت ترسهای خاص متفاوت است، نوعی كنارهگیری افراطی از افراد غیرآشنا وجود دارد كه این امر باعث میشود این كودكان در تماسهای اجتماعی روزانه دچار مشكل گردند. فوبی اجتماعی، ترس شدید از موقعیتهای اجتماعی ویژه و پرهیز از آنهاست. رایجترین محركهایی كه فوبی اجتماعی را ایجاد میكنند عبارتند از: صحبت كردن در جمع، تعامل در موقعیتهای اجتماعی، خوردن، نوشیدن و نوشتن در جمع و استفاده از توالت عمومی.