گودال ماريانا

خلاصه :

به گزارش خبرنگار مانا، عمیق‌ترین بخش اقیانوس‌های زمین گودال ماریانا است، گودالی که دست کم پنج برابر بزرگتر از دره گرند کنیون است. این گودال ۲,۵۵۰ کیلومتر درازا و ۶۹ کیلومتر پهنا دارد. شناخته شده‌ترین عمق این گودال ۱۰,۹۹۴ متر، یک شکاف چاک مانند در بخش جنوبی این گودال است که از آن با نام «ژرفنای چلنجر» (Challenger Deep) یاد می‌شود. از سوی دیگر در شماری از اندازه گیری‌های غیر قابل تکرار عمق برخی قسمت‌های این گودال در حدود 11 هزار و 34 متر گزارش شده است. یعنی می‌توان قله اورست را به سادگی در این عمق جای داد. مجموع این خصوصیات باعث شده تا در سال ۲۰۰۹ این گودال به‌عنوان یک اثر ملی آمریکا ثبت شود.

این درازگودال برای نخستین بار در سال ۱۹۵۱ توسط شناور چَلِنجـِر از نیروی دریایی ایالات متحده ستوان دان والش و مهندس ژاک پیکارد بررسی شد و به همین دلیل ژرفترین نقطهٔ آن گودال چلنجر نام گرفته‌ است و تا ۴۲ سال بعد از آن این دونفر تنها کسانی بودند که موفق به حضور و لمس کردن ژرف‌ ترین جای زمین شده بودند. در سال ۲۰۱۲ جیمز کامرون با شناور دیپ سی چلنجر موفق شد که به مدت بیست دقیقه در آن‌جا به کاوش و بررسی بپردازد. در سال ۲۰۱۰ نیز، دانشمندان یک زیردریایی بدون سرنشین را به این تنگه بسیار بزرگ اقیانوس آرام فرستادند تا نمونه‌هایی از رسوبات بستر آن را جمع‌آوری کند. 

در اعماق بالا دیگر نور خورشید قادر به راهیابی در سطوح آب نیست، از سوی دیگر فشار در این نقطه گاهی هزار برابر بیشتر از فشار موجود در سطح آب است. به علاوه به دلیل کمبود نور، دمای آب بسیار اندک و تنها کمی گرم‌تر از نقطه انجماد است. چنین شرایطی باعث شده تا هر موجود زنده‌ای قابل به تحمل این شرایط نبوده و دست کم تغییراتی در ساختار بدنی خود بدهد. تغییرات صورت گرفته برای وفق یافتن با این محیط عجیب، از قضا اغلب بیشتر ترسناک هستند تا دلفریب و تماشایی.

 اما ساکنان واقعی این گودال رمزآلود چه موجوداتی هستند و چه ویژگی‌هایی آن‌ها را از سایر آبزیان متمایز کرده است؟ در این گزارش با چند گونه از این موجودات عجیب و غریب به اختصار آشنا مي شويم:

Fanfin Seadevil:

یکی از اعضای مخوف خانواده «Anglerfish» که ظاهر خاص و منحصربفرد دارد. شیطان دریایی که از زائده‌ شب‌تاب خود برای جلب توجه شکار استفاده کرده و در عین حال خود را از تیررس دیگر شکارچیان نیز محفوظ نگه می‌دارد. از سوی دیگر این ماهی مخوف کاملا سیاه رنگ است و این دیگر ویژگی مثبتی است که سکونت در اعماق تاریک اقیانوس را بی‌خطرتر می‌کند.

اشکال میخ مانند و مودار روی سطح بدن‌ها در واقع سنسورهایی هستند که به حفظ تعادل ماهی و نیز کنترل و بررسی آب‌های اطراف برای تشخیص حضور شکار کمک می‌کنند. این نوع ماهی شاید یکی از مخلوقات ترسناکی باشد که تاکنون به چشم خود مشاهده کردید، اما دست کم اندازه کوچک آن‌ها شاید از نگرانی شما بکاهد.

Zombie Worm:

کرم‌های زامبی همچنین به نام «osedax» هم شناخته شده و از اندازه‌ای بین دو تا هفت سانتی‌متر برخوردار هستند. این مخلوقات ترسناک مسلما در شمار زامبی‌های مرسومی که شما می‌شناسید قرار ندارند، چرا که به جای مغز، از استخوان وال و دیگر ماهیان ساکن اعماق اقیانوس تغذیه می‌کنند! البته حتی روش تغذیه آن‌ها هم متفاوت است. کرم‌های زامبی فاقد چیزی به نام دهان واقعی هستند، به همین خاطر با ترشح اسید و به کمک نوعی باکتری استخوان را حل کرده و سپس پروتئین و چربی حاصل را هضم می‌کنند.دیگر نکته‌ جالب در مورد این کرم‌ها این است که در واقع این جنس ماده است که به استخوان خواری می‌پردازد.

Comb Jelly:

این ماهی ژله‌ای شانه‌دار به دلیل مدل خاص شنا کردن خود به شهرت رسیده است. این ژله ماهی در واقع به کمک مژک‌ها (سیلیا) حرکت می‌کنند. در حقیقت آن‌ها بزرگترین جانورانی هستند که از مژک برای حرکت کردن استفاده می‌کنند.

بدن شفاف آن‌ها با ردیف‌هایی شانه مانند، درخشان و شب تاب پوشیده شده که حین شنا کردن نور محیط را بازتاب داده و حالتی رنگین کمان گونه به آن‌ها می‌بخشند.

بدن آن‌ها فاقد استخوان یا پوسته صدف مانند بوده و بیش از ۹۵% آن از آب ساخته شده است. این ماهی ژله‌ای خاص دارای دو شاخک است که از آن‌ها برای کشیدن غذا به داخل دهان استفاده می‌کند. آن‌ها همچنین همنوع خوار هستند! عادتی عجیب که گاهی باعث می‌شود آن‌ها حتی ماهیانی بزرگ‌تر از خود را نیز شکار کنند. 

Deep Sea Dragonfish:

اژدها ماهی یکی از ابرماهی‌های ترسناک اعماق اقیانوس‌ها است. مخلوقی عجیب با دندان‌هایی بی‌نهایت بزرگ و البته ویژگی برخورداری از فتوفورها که با درخشش خود چه در امر شکار و چه در فرآیند تولید مثل و جلب توجه جنس ماده کمکی شایان به آن‌ها می‌کنند. این ماهی عجیب و غریب مجهز به یک زائده‌ی بلند روی چانه است که در انتها به یک فتوفور درخشان ختم شده و همچون قلاب ماهیگیری طعمه‌ها را به دام انداخته و خوراک ماهی را فراهم می‌کنند

جیمز کامون بود که با رکورد غواصی تک‌نفره را با رسیدن به عمق 8166 متری شکسته بود؛ اما این بار او به راحتی این رکورد را هم با رسیدن به عمق 10989 متری در چاله ماریانا (Mariana Trench) در گودال چلنجر (Chalenger Deep) در جنوب غرب جزیره گوآم در اقیانوس آرام شکست.

اگر کسانی باشند که بخواهند رکورد کامرون را بشکنند، مجبور به حفاری در کف دریا خواهند بود، زیرا چاله ماریانا عمیق‌ترین نقطه در کف اقیانوس‌ها است.

رفتن به چنین ژرفایی با یک کپسول غوطه‌وری با طراحی خاص به نام "دیپ‌سی چلنجر" (Deepsea Challenger) امکان‌پذیر شد که ساختن آن تقریبا 8 سال به طول انجامید.

این وسیله که کامرون آن را "اژدر عمودی" می‌نامد به چراغ، دوربین و رانش‌گرهای قوی مجهز است و در ته آن یک کره شیشه‌ای قرار دارد که محل نشستن فرد هدایت کننده در حالت چمباتمبه است.